Het Spoor Terug

Een documentaire van Frans Pollux. In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoord waarbij twee jonge Australische toeristen midden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Pollux spreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelranden van het verhaal. In Het Spoor Terug deze week de tweede aflevering Dood spoor. Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT op NPOradio1 en in de OVT-podcast.

Een documentaire van Frans Pollux. In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoord waarbij twee jonge Australische toeristen midden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Pollux spreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelranden van het verhaal. In Het Spoor Terug deze week de eerste aflevering: Ratatata in Roermond. Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT op NPOradio1 en in de OVT-podcast.

In 1990 vond een IRA-aanslag in Roermond plaats, een nooit opgehelderde vergismoord waarbij twee jonge Australische toeristen midden op de Markt werden doodgeschoten. Vier verdachten werden aangehouden, maar ondanks overweldigend bewijs ook weer vrijgesproken. De Limburgse podcastmaker Frans Pollux spreekt betrokkenen van toen, brengt de verdachten in beeld en duikt in de rafelranden van het verhaal. Bloody Sunday in Roermond is een productie van de VPRO en De Limburger, in samenwerking met filmproducent (Pupkin) Pieter Kuijpers van The Spectacular. De podcastserie bestaat uit vier afleveringen. Deze zijn wekelijks te horen in OVT vanaf zondag 26 december op NPOradio1 en in de OVT-podcast en te vinden in uw favoriete podcastapp. Aflevering 1: De aanslag. Van verschillende ooggetuigen en met archiefmateriaal horen we gedetailleerd wat er op die zondagavond in Roermond gebeurde. Voor de ooggetuigenverslagen brengen de aanslag van toen naar vandaag - zij lopen nog steeds rond met wat ze die avond hebben meeg

Een documentaire van Laura Stek. Geen parfum is zo beroemd als Chanel Nº 5. Sinds het ontstaan in 1921 doen er veel verhalen de ronde over het parfum. Dat Marilyn Monroe 's nachts een paar druppels droeg bij wijze van onzichtbare nachtjapon, dat er wereldwijd iedere 30 seconden een fles wordt verkocht, dat Coco Chanel de geur liet maken om het verdriet over haar verongelukte minnaar te verwerken. Samen met vier kenners probeert documentairemaker Laura Stek de ontstaansgeschiedenis te achterhalen en feit van fictie te scheiden. Zo stuit ze op verhalen over de positie van de vrouw aan het begin van de twintigste eeuw, over modernisering in de parfumindustrie, maar ook op de zwarte bladzijden van Chanels biografie. Met kunsthistoricus en geurwetenschapper Caro Verbeek, geurontwerper Frank Bloem, 'Perfume Professor' Jessica Murphy en boekontwerper en Chanel Nº 5-drager Irma Boom.

Een documentaire van Tjitske Mussche. In de podcastserie Gedwongen vertellen de laatste getuigen over de Arbeitseinsatz tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zondag 12 december de Aflevering Op weg, maar waarheen? De vijf jongens zijn verspreid over Duitsland terecht gekomen en worden tewerkgesteld. Hoe gaan ze om met de dwang? Werken ze mee of tegen? Intussen rukken de geallieerden op en hoewel dat goed nieuws is, betekent het ook eindeloze bombardementen.  Gedwongen- tewerkgesteld in Duitsland is een podcast van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, het NIOD en Aldus’ producties, geregisseerd door Tjitske Mussche met muziek van Darius Timmer. Alle afleveringen en meer info hier.

Een documentaire van Tjitske Mussche. Bevel! Miljoenen Europese mannen moesten zich tijdens de Tweede Wereldoorlog melden om dwangarbeid te doen voor Duitsland. Na thuiskomst werd er vaak nauwelijks nog over gesproken. In de serie Gedwongen vertellen de laatste getuigen over de Arbeitseinsatz. In de negentig zijn ze inmiddels. Ze vertrokken als tiener en werden maanden-, soms jarenlang tewerkgesteld. Zo werden ze volwassen in de snelkookpan van de oorlog. Voor welke dilemma’s kwamen ze te staan? En wat doet dwang met een mens? Gedwongen- tewerkgesteld in Duitsland is een podcast van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, het NIOD en Aldus’ producties, geregisseerd door Tjitske Mussche met muziek van Darius Timmer. Alle afleveringen en meer info hier.

Een documentaire van Remy van den Brand De Pilgrims die in 1620 met het befaamde schip 'The Mayflower' in Amerika arriveerden, worden gezien als de grondleggers van de Amerikaanse democratie. Thanksgiving voert terug op hun eerste oogstfeest, dat ze vierden met inheemse bewoners, deze maand 400 jaar geleden. De inheemse bevolking ziet de komst van de Pilgrims als begin van het einde, in de vorm van genocide en verlies van land. Thanksgiving noemen zij daarom een ‘national day of mourning’. In Het Spoor Terug meer over deze Pilgrims, hun tijd in Nederland en de overgang van nationale trots naar schaamte en afkeer. Een documentaire van Remy van den Brand.

Een documentaire van Michal Citroen. Deze week zeshonderd jaar geleden, in de nacht van 18 op 19 november 1421, tijdens een heftige storm, brak in de buurt van Dordrecht een van dijken van de Grote Waard door. De 'graanschuur van Holland' kwam van zee tot aan Brabant onder water te staan. De middeleeuwers waren niet in staat de boel te redden en veel van het land ging voor lange tijd verloren en werd een uitstekend visgebied. In de overlevering kreeg de Sint-Elisabethsvloed mythische proporties. Door deskundigen wordt deze vreselijke overstroming vergeleken met wat ons in de toekomst mogelijk te wachten staat. Over de mythe en het ware verhaal van de Elisabethsvloed maakte Michal Citroen deze aflevering van Het Spoor Terug.

Een documentaire van Katz Laszlo Het denken over ras en de betekenis van ras voor de wetenschap is diep in de Nederlandse geschiedenis geworteld. Maar hoe is het concept van ras binnen de biologie eigenlijk ontstaan? En wat voor invloed heeft die 18e -eeuwse wetenschap op hoe wij de wereld nú begrijpen? Met historica Jennifer Tosch duikt radiomaker Katz Laszlo de geschiedenis van ras in de biologie in, via het werk van vergeten wetenschapper Petrus Camper.

Wanneer Hongaarse dorpelingen in 1946 een massagraf delven, vinden ze tot hun verbazing een schriftje in de binnenzak van een vergane jas. Op het schutblad schreef de eigenaar zijn naam: 'Dit schriftje bevat de gedichten van de Hongaarse dichter Miklós Radnóti'. In het geheim droeg Radnóti het schriftje bij zich. Eerst als Joodse gevangene in een werkkamp in de Servische stad Bor en vervolgens tijdens een lange dwangmars richting Hongarije. ’s Nachts noteerde hij er zijn laatste gedichten in. Nu het Schriftje uit Bor voor het eerst in het Nederlands vertaald is, reist Marian van der Pluijm naar Boedapest om te begrijpen wat er met Radnóti is gebeurd. Hoe het kan dat een man, tijdens zijn leven vervolgd en gemarginaliseerd, na zijn dood uitgroeide tot een van Hongarijes allergrootste dichters. Met dank aan het Nederlands Letterenfonds en Radnóti’s vertalers Orsolya Réthelyi en Arjaan van Nimwegen.

Een documentaire van Michal Citroen. 230 jaar geleden op 30 september 1791 was de première van de populairste opera ooit: Die Zauberflöte van W.A. Mozart. Mozart was dolgelukkig met de volle zalen voor z’n, zou later blijken, laatste opera. Maar de ontvangst was gemengd: schitterende muziek; waardeloos en onbegrijpelijk sprookje. Er volgden meer dan 2 eeuwen vol verbazing, ongeloof en onbegrip voor het libretto, de tekst, van Mozarts librettist Schikaneder. Maar dankzij het levenswerk van geesteswetenschapper Tjeu van den Berk is het raadsel van het ‘sprookje’ nu ontsluierd. In het Spoor Terug volgt Michal Citroen een verhaal over symbolen, rituelen, geheime boodschappen en verboden gezelschappen in Wenen in de tijd vlak na de Franse Revolutie.

Een documentaire van Laura Stek Dichteres en vertaalster Jana Beranová (1932) ontvluchtte in 1948 het communistische Tsjechoslowakije. Ze maakte naam als vertaalster van onder andere Milan Kundera en was in 2009-2010 stadsdichter van Rotterdam. Afgelopen week verschenen twee van haar gedichten in de Rotterdamse publieke ruimte. Laura Stek sprak met haar over gemis en ontworteling, de rode draad in haar werk.

'Het Oor van Miljoenen', over de geschiedenis van de microfoon. Radiomaker Marten Minkema trok een tijdje op met microfoon-expert Marco C. van der Hoeven, die één van de mooiste microfoon-verzamelingen ter wereld bezit. Sommige microfoons zijn wel een eeuw oud, veel doen het nog en ze klinken allemaal anders. Maar bovenal: ze hebben allemaal een verhaal: ze vertellen de geschiedenis van de twintigste eeuw. Van der Hoeven maakte een opstelling van een aantal exemplaren, waaronder de legendarische Reisz-microfoon en microfoons gebruikt door Hitler en koningin Wilhelmina. Ook reisden Minkema en Van der Hoeven naar Duitsland, op zoek naar de historie van de microfoon. Techniek: Alfred Koster. Wilt u nog meer microfoongeschiedenis horen: bij dit Spoor hoort ook een 'Spoor Terug extra' podcast, met een wandeling langs de microfoonverzameling van Beeld en Geluid in Hilversum.

Het Spoor Terug extra, een wandeling langs de microfoonverzameling van Beeld en Geluid in Hilversum, met Rob de Bie van Beeld en Geluid en Marco C. van der Hoeven.

Een documentaire van Mathijs Deen  Iedere familie kent haar eigen geheimen en geruchten. De vraag, 'hoe zat het nou precies?', door elke generatie opnieuw gesteld, komt bijna altijd te laat. Maar moeten familiegeheimen eigenlijk wel onthuld worden? Misschien is het beter om een mythe intact te laten want onder de oppervlakte kunnen zich pijnlijke of beschamende herinneringen bevinden.  In deze radiodocumentaire gaat Mathijs Deen op zoek naar de waarheid over Lambert Deen, de broer van zijn grootvader. Lambert zou als jongeman in Wilhelmshaven de keizer hebben ontmoet, maar niemand weet er het fijne van.  De man die de keizer een hand gaf werd oorspronkelijk uitgezonden door DOCS op 7 april 2021. Benieuwd naar meer documentaires? Abonneer u op de podcast DOCS.

Wisse Beets was in een kringloopwinkel op zoek naar leuke muziekcassettes om te draaien in zijn oude Fiat Panda. Naast klappers als 'het beste van de top 40 van 1987' vond hij ook een heel persoonlijk bandje met gedichten van Coby uit de Jordaan. De gedichten zijn aangrijpend en laten Wisse niet meer los. Hij besluit om het Verhaal van Coby uit te zoeken en gaat op pad. Als een amateur-detective loopt hij wekenlang met een microfoon door de Jordaan en bezoekt kroegen, bejaardenhuizen, archieven en de lokale media. Hij verdwaalt compleet maar maakt intussen wel een warm portret van de Jordaan, vervlogen tijden, nieuwe inzichten en natuurlijk het leven van Coby. Een documentaire van Wisse Beets. Dit is een herhaling van de Radio Doc van 14 november 2019. Benieuwd naar meer documentaires van DOCS? Abonneer u op de podcast DOCS.

Een documentaire van Djuna Kramer en Misha Melita. Julius Caesar kon nog net uitbrengen “Ook gij Brutus?”, voor hij stierf. En Willem de Zwijger zei: “Mijn god heb medelijden met dit arme volk”. Ook Anton Mussert, leider van de NSB, schijnt nog iets gezegd te hebben voordat hij in mei 1946 werd geëxecuteerd. Iets dat nu, 75 jaar later, pas openbaar wordt. Wat zou hij de wereld nog hebben willen meegeven? Kunnen we zijn daden door die woorden beter begrijpen? In de documentaire De laatste woorden van Anton Mussert gaan journalisten Djuna Kramer en Misha Melita op zoek naar de laatste woorden van de NSB-leider. En dat verloopt heel anders dan ze hadden verwacht.    Dit is een herhaling van DOCS van 19 mei. Benieuwd naar meer documentaires? Abonneer u op de podcast DOCS.

Een documentaire van Mathijs Deen. Toen Mathijs Deen afgelopen jaar de beelden zag van protesterende boeren en de boze reacties in de media, moest hij denken aan de boerenkinderen in de klas waar hij zelf in gezeten heeft, op de dorpsschool in Twente, eind jaren 60, begin jaren 70. Die boze boeren in het nieuws: zijn dat de kinderen van zijn oude schoolvrienden, daar op die traktoren? Deen ging terug naar Boekelo en zocht ze op: de klasgenoten die boer waren geworden. Hoe is het ze vergaan? De boerenkinderen uit de klas is een documentaire over een wereld die veranderde en over een zoektocht van mensen die willen blijven doen waar ze met hart en ziel van houden: boer zijn. Dit is een herhaling van de Radio Doc van 20 december 2020. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS. 

Absurdist Ronald Snijders (1975) in gesprek met zijn vriend en voorbeeld schrijver K. Schippers (1936) over diens ziekte, Laurel & Hardy, toeval, de geluiden in zijn hoofd en zijn misschien wel op handen zijnde verdwijning. Een licht-ontregelend, filosofisch, vrolijk-ernstig portret vol jazz en dada.

Een documentaire van Lara Nuberg Na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid op 17 augustus 1945, kwamen tot eind jaren zestig zo'n 350.000 mensen uit de voormalige kolonie Nederlands-Indië naar Nederland. Onder hen bevond zich ook de grootmoeder van Lara Nuberg. Zij was gemengd, Indo-Europees, maar opgevoed in een Europees georiënteerde familie. In deze documentaire onderzoekt Lara waarom zoveel Indo-Europeanen eigenlijk voor Nederland kozen. Hoe zien betrokkenen met een achtergrond in voormalig Nederlands-Indië verleden, heden en toekomst van Indisch Nederland? Dit is een herhaling van de Radio Doc van 12 juli 2020. Benieuwd naar meer documentaires van Radio Doc? Abonneer u op de podcast DOCS.