FactGurus | BNR

Het door Russische nieuwskanalen gemaakte nieuws wordt steeds grilliger en scherper. Op social media was de afgelopen 2 weken een bericht waar beweerd werd dat Biden reeds over 'world war 3' zou spreken. En een vergelijkbaar bericht dat de Duitse Minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock de oorlog verklaard zou hebben. Hoe zit dit, en waar komen die beweringen vandaan?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Peperdure piepers maken patatje prijziger, kopte nu.nl. In het artikel wordt beschreven hoe de historisch hoge prijs van de frietaardappel zorgt dat een frietje duurder zal worden. Maar hoe historisch hoog is die prijs? En welk deel van de prijs van een zak patat wordt bepaald door de aardappel? In Australië is men naargeestig op zoek naar en verloren radio actief onderdeel van 6 bij 8 millimeter, ongeveer de grootte van een tictac snoepje. Op diverse plekken, zoals de NOS, was te lezen dat het onderdeel ongeveer 10 rontgenfoto's per uur aan straling uitzend, en dat een uurtje blootstelling hieraan kan leiden tot brandwonden en stralingsziekte. Folkert Rijsma stralingsbeschermingsdeskundige van NRG/PALLAS vertelt hoe het zit met de straling en welke voorschriften er zijn rondom het vervoer van dergelijke radioactieve materialen, en waarom het vreemd is dat zo'n onderdeel kwijt kan raken.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Begin januari werd wereldwijd de noodklok geluid toen te lezen was dat plastics de oorzaak zouden zijn van een jarenlange dalende spermakwaliteit. In Nederland waren er artikelen van onder andere de NOS en de Volkskrant die schrijven hoe een recent onderzoek dit zou hebben aangetoond. Maar wat staat er eigenlijk in dat onderzoek over de relatie tussen plastic en de invloed op de vruchtbaarheid van mannen? Daarnaast in FactGurus een korte blik op de artikelen die beweren dat Toyota in gaat zetten op conversie kits voor bestaande modellen. "Toyota pushes zero-emission goals by converting old models" schrijft APnews. Gaan die kits echt het verschil maken?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen deze maand zowel de Kilauea vulkaan op Hawaii én een vulkaan in Griekenland weer actief werden, verschenen op social media berichten dat één vulkaanuitbarsting meer CO2 de lucht in blaast dan de mens in een jaar uitstoot, of zelfs meer dan de mensheid sinds z'n hele bestaan heeft uitgestoten. Een hardnekkige bewering, die al sinds 2005 op internet te vinden is. Maar hoe zit het ook alweer? Klopt de bewering een beetje? Daarnaast in FactGurus aandacht voor een rechtszaak die door het AI systeem van DONOTPAY gevoerd gaat worden komende maand. Volgens online berichten zou dat zelfs om een moordzaak gaan. Die soep wordt echter een stuk minder heet gegeten dan de berichtgeving ons wil laten geloven.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donderdag 5 januari publiceerde de Financial Times een artikel wat de Quantum Computing community flink heeft bezig gehouden. In het artikel wordt beschreven hoe wetenschappers van Chinese universiteiten twee algoritmes hebben gecombineerd om, aldus hun paper, binnen 3 jaar RSA encryptie te kunnen breken. RSA encryptie is de meest gebruikte vorm van encryptie voor beveiligd data verkeer. Als hun bewering klopt, dan zou dat een flinke schok zijn voor de wereld van security.  Echter hun paper zorgde voor opgetrokken wenkbrauwen onder Quantum Computing wetenschappers. Zo ook bij Cyber Security expert op het gebied van Quantum Computing en Encryption bij Deloitte, Itam Barnes, die in deze FactGurus uitlegt waarom we ons geen zorgen hoeven te maken om deze specifieke claim.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Door het jaar heen zijn er vele experts die, vaak hele concrete, voorspellingen doen. Voor het volgende jaar, of voor bijvoorbeeld een tijdspad van 5 jaar. Een selectie daarvan worden gelogd op Factgurus.nl, en aan het einde van een jaar kijken we naar wat er uitgekomen is van de voorspellingen, zoals dit jaar; Investeerder in o.a Hotmail en Tesla deed in 2017 en 2018 voorspellingen over Cryptocurrencies; ABN-Amro gaf een koersindicatie voor de goudprijs in december 2022; De Amerikaanse tak van ING voorspelde wat het inflatiecijfer zou zijn eind 2022; Cisco Systems schreef in 2018 over wat het van de desktop computer zou zijn in het internet verkeer in 2022; Wired schreef dat the Metaverse hem in 2022 ook weer niet mainstream zou worden, terwijl Business Insider juist experts wist te vinden die grootschalige adoptie voor Zuckerberg's 3D wereld.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens het laatste debat voor het kerstreces zei Leonie Vestering, kamerlid van de Partij voor de Dieren dat "Miljoenen kerstbomen worden afgezaagd om een paar weken lang in een huiskamer te staan, is dat nou echt een duurzame manier van kerstfeest vieren?" Elk jaar komt de discussie over de echte boom versus de nep boom weer op gang. Maar hoe zat het ook alweer? En zijn er echt miljoenen afgezaagde bomen in huiskamers met kerst?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een tweetal onderwerpen in deze FactGurus. Tijdens een debat op 6 december zei JA21 kamerlid Derk Jan Eppink dat de wolf inmiddels hele stallen tegelijk dood bijt. De wolf is het afgelopen jaar steeds vaker in het nieuws. Vorige maand nog toen de gemeente Gelderland met paintball geweren de wolf wilde verjagen, maar de voorzieningen rechter daar een stokje voor stak. Hoeveel dieren worden er per jaar doodgebeten door de wolf? En gaat het met hele stallen tegelijk? Ook in een debat op 6 december zei Caroline van der Plas van de Boer Burger Beweging; "mensen die in de nabijheid van een boerderij wonen, hebben vaak minder astmatische aandoeningen dan mensen die in de stad wonen." Maar is het wel zo eenvoudig? Frank sprak met Lidwien Smit, Hoogleraar One Health en Milieu-Epidemiologie aan de UU, die precies naar dit onderwerp onderzoek deed.        See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens Black Friday presenteerde D66 kamerlid Kiki Hagen een initiatiefnota om de kleding industrie te verduurzamen. Volgens Hagen is deze industrie vervuilender dan luchtvaart en scheepvaart samen. Waar komt deze vergelijking vandaan, en gaat hij daadwerkelijk op?    See omnystudio.com/listener for privacy information.

De afgelopen week ging een video viraal waarin de Minister President van Italië, Giorgia Meloni, Frankrijk ervan beschuldigt een neokolonialistisch beleid ten aanzien van Afrika te voeren. Ze beweert dat Frankrijk "koloniaal geld" drukt voor 14 Afrikaanse landen, in ruil waarvoor deze landen gedwongen worden 50% van de opbrengst van hun export aan Frankrijk af te staan. In de video is te zien hoe ze voor een live televisiepubliek een foto laat zien van een kind dat volgens haar goud zou delven in Burkina Faso, en dat het goud dat dit kind uit de mijn haalt, de waarde ervan in de zakken van de Fransen belandt. Internationale media, zoals the Daily Mail en Sky News Australia namen haar relaas vrijwel kritiekloos over.  Echter de bewering van Meloni blijkt een sterk staaltje populisme, waar feit en werkelijkheid op krachtige wijze verbogen worden.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De shockerende constatering over de WK in Qatar gaat ruim rond op internet en in andere media; "Zeker 6500 doden in 10 jaar bij voorbereidingen WK voetbal" of varianten daarop. Het is bijna 2 jaar geleden dat the Guardian hun eigen onderzoek publiceerde, waarin ze stellen dat 6500 gastarbeiders overleden zouden zijn tijdens de bouw van WK infrastructuur. In Nederland kwam het getal van the Guardian vorige week opnieuw onder de aandacht toen een Jumbo tv reclame in opspraak kwam door scenes met dansende bouwvakkers. Maar hoe komt the Guardian bij deze 6500? De BBC had het eerder over 1200 doden, Qatar zelf over 15000 doden. Wat is de opbouw van deze getallen? Wat zeggen andere rapporten? Zijn het echt allemaal World Cup gerelateerde doden?  Links; Rapport International Labour Organization Rapport Amnesty InternationalSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze FactGurus een tweetal onderwerpen; President of Nutrition bij Unilever, Hanneke Faber, werd in de Telegraaf van 23 oktober geciteerd met de uitspraak; "bij traditionele boerderijen in Nederland geen vogels meer zijn door de vervuilde bodem". Maar wat zeggen de cijfers van de vogeltelling eigenlijk?  Veel ophef in de media over Twitter nadat Elon Musk vorige week vrijdag aan het roer kwam. CNBC berichtte over ontslaan van hele teams, en de Washington Post luidde de noodklok over de explosief toegenomen stroom aan haat als een direct resultaat van Elon's ingrijpen. Maar klopt hun berichtgeving wel?    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 17 Januari was in de New York Times een full-page advertentie te zien die opriep om Tesla’s voorzien van Full Self Driving software van de weg te halen, omdat deze levensgevaarlijk zouden zijn. Maar wat in eerste instantie een bezorgde non-profit lijkt, die best terecht vraagtekens hebben bij het proberen van beta software op de openbare weg, blijkt een schimmig verhaal van belangenverstrengeling en modder gooien.   Links https://techcrunch.com/2022/01/17/new-york-times-ad-warns-against-teslas-full-self-driving/ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op verschillende plekken in de media konden we lezen dat producent ITV een onafhankelijk onderzoek laat doen naar de misstanden bij tv programma The Voice of Holland. Klopt dat?  “Zelf noemt ITV het niet een onafhankelijk maar een extern onderzoek.” zegt Anouk Rosielle, litigation partner bij advocaten kantoor Dentons Europe. Lezers die geen juridische achtergrond hebben, denken bij ‘extern’ en ‘onafhankelijk’ hoogstwaarschijnlijk aan iets anders dan wat het primaire doel van het onderzoek is.  Samen met Jeroen Soeteman, lid van de adviesraad van de orde van advocaten kijkt Frank Leeman naar de definities en kernwaarden van advocaten, waaruit blijkt dat een advocaat en een dergelijk onderzoek per definitie partijdig is. Een andere kernwaarde is dat een advocaat onafhankelijk moet zijn — dat het handelen van de advocaat niet beïnvloed mag worden door anderen dan zijn client.    LINKS https://www.advocatenorde.nl/de-advocaat/kernwaarden-1 https://www.advocatenorde.nl/standpunten/intern-feitenonderzoek ht

Op Twitter tweette een aantal BN'ers dat de bijdrage van de cultuur sector aan het BBP bijna twee keer groter is dan de bijdrage van landbouw, bosbouw en visserij. Een dergelijke zin is inderdaad te vinden bij het CBS, maar wat valt er allemaal onder de kop 'Cultuur, Sport, en Recreatie' en is dat wat de BN'ers bedoelen, is cultuur meer dan 32 miljard per jaar? Ook aandacht voor de wérkelijke kosten van elektrisch rijden.  LINKS https://twitter.com/claudiadebreij/status/1481643701638086656?s=20 https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/29/bijdrage-cultuur-en-media-aan-economie-3-7-procent https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/84088NED/table?dl=608EA See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens de laatste dagen van de scholen sluiting publiceerde UNICEF een document samen met andere kinderrechten organisaties met daarin de oproep om de scholen niet langer nog te sluiten. Maar hoe zit dit juridisch gezien? 'Nederland is verplicht om de belangen van minderjarigen voorop te zetten en duidelijk te maken hoe die belangen meewegen', staat in de oproep. Maar is de staat ook echt verplicht om die belangen voorop te zetten, en daarnaast te motiveren hoe de afweging gemaakt is. Daarnaast in Fact Gurus een korte kijk op een publicatie in Trouw over de verlenging van de maximale lengte van tijdelijke huurcontracten, die niet van 2 jaar naar 3 jaar is gegaan, in tegenstelling tot wat er te lezen is in een wetswijziging.   links https://eu01.z.antigena.com/l/aPECqbRmi66Fd9EwaX-ccUvyFH6Cq5uNfZqtSkzCx4opCNPhwYYVFa6~yEtQAokXWdCHI5gTxauBvJEzI_dkLZ~QEFlZHWFgkEMZS-g1t3zEN-FrSqZ4E3o7Lc~YeT6cLgbPTj4tuhCDkD0YPc-aQQ3ujHHAvipf8i07ps6R2P6xtvbMpATxMXqUvPqDbiwcDM0tUrxYSV7Xg9o3j6z https://www.unicef.nl/nieuws/2021

Elon Musk was midden December te gast bij een podcast van the Babylon Bee, een satirisch web magazine in de Verenigde Staten. In de podcast doet Musk de bewering dat Rondom een kern centrale een groot gebied onbewoond blijft omdat niemand er wil wonen. Als je dat gebied vol zou leggen met zonnepanelen, dan levert dat meer stroom op dan de kern centrale zélf. Met hulp van Professor Turkenburg, Professor Blok, en Joannes Laveyne rekenen we een aantal verschillende aannames door om te kijken of we Elon op onzin kunnen betrappen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In een Amerikaanse podcast zegt Tesla-baas Elon Musk dat 'rondom een kerncentrale een groot gebied onbewoond blijft omdat niemand er wil wonen. En als je dat gebied zou volleggen met zonnepanelen, dan levert dat meer stroom op dan de kern centrale zélf'. Zou dat kloppen? Elon Musk zei dit eerder deze maand in de podcast van ‘the Babylon Bee’, een satirisch web magazine in de Verenigde Staten. Met hulp van Professor Turkenburg, Professor Blok, en Joannes Laveyne rekenen we een aantal verschillende aannames door om te kijken of we Elon op onzin kunnen betrappen. Kijk ook https://youtu.be/jvGnw1sHh9M See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een hardnekkige one-liner; "25% van de 15 jarigen is laaggeletterd, of is functioneel analfabeet". De afgelopen maanden op meerdere plekken te horen geweest, zoals bij Geert Wilders tijdens de algemene politieke beschouwingen. Maar ook begin december kwam deze quote weer vaker voorbij na de waarschuwing van de onderwijsraad voor een kansenongelijkheid in het onderwijs veroorzaakt door privé bijles. Waar komt het getal vandaan en gaat het echt zo slecht met het Nederlandse onderwijs?   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maandag 13 December stond een grote groep boeren bij Schiphol, om de luchthaven op te kopen, te sluiten, en daarmee van het 'stikstofgedoe' af te zijn. Echter hoe groot is het aandeel van de luchtvaart in de stikstof problematiek? Zouden we daarna van het gedoe af zijn? Verder sprak Paus Franciscus vorige week de woorden "overspel is niet de ergste zonde, hoogmoed is altijd nog erger". Bij BNR in de Middag vroegen Roos en Donatello zich daarom af sinds wanneer er een rangorde is in de zonden? Of is die rangorde er ineens voor deze gelegenheid? In Fact Gurus werd het uitgezocht. See omnystudio.com/listener for privacy information.