Be Ebarat-e- Digar

آیا اصلاحات ارضی که در سال ۱۳۴۱ بعنوان اصل اول انقلاب سفید در ایران اعلام شد توانست به تحولی تعیین‌کننده در ایران عصر چهارده خورشیدی تبدیل شود؟ پروفسور اریک هوگلاند یکی از معدود پژوهشگران غیرایرانی است که بر روی تاثیر اصلاحات ارضی در ایران پژوهش‌های میدانی انجام داده. او که ماهها در روستاهای ایران بسر برده و کتابی به نام "زمین و انقلاب در ایران" منتشر کرده، معتقد است که این اصلاحات نه موفق بود و نه ناکام: "در مجموع می‌تونم بگم که به نیمی از مردان سرپرست خانواده در ایران زمینی داده نشد و نزدیک به ۷۲٪ از آن ۵۰ درصدی که زمین بهشون داده شد، کمتر از ۶هکتار زمین دریافت کردند در حالیکه حداقل زمین برای حداقل امرار معاش در ایران ۷ هکتار بود". و"جمعیت کثیری از روستاییان سر خورده...از روستاها به شهرها مهاجرت کردند... آنها جمعیت میلیونی انقلاب را تشکیل دادند". اریک هوگلاند مهمان این برنامه به عبارت دیگر است.

صنعتی‌شدن جوامع با مرکزیت کشورهای غربی اهمیت جمع را بسیار کمتر و فردگرایی را بیشتر کرده و "انسان نوین" اغلب مایل به جا باز کردن بین غریبه‌ها است تا بین خویشاوندان. این یکی از مشغولیت‌های علمی جوزف هنریچ، مردم‌شناس و استاد دانشگاه هاروارد است. اوبه این نتیجه رسیده که دلمشغولیٍ جوامع غربیِ "عجیب و غریب‌" است و نیروی فرهنگی غرب تصور ما را از آنچه عادی است مخدوش کرده: "غربی‌ها نه فقط تنها بخشی از بشریت هستند که بیش از دیگران مورد پژوهش قرار گرفته بلکه بخشی به ویژه نامعمول از جمعیت انسانی هستند". و "محرک نوآوری در همه‌ی زمینه‌ها مهاجرت بوده". گفت و گوی استیون سکر از بخش جهانی بی‌بی‌سی با جوزف هنریچ در این برنامه به عبارت دیگر.

'باورمندان، عشق و مرگ در تهران' نام کتابی داستانی-تخیلی است که اخیرا توسط دو دیپلمات پیشین آمریکا تدوین و منتشر شده؛ یکی از آنها جزو دیپلمات‌های به گروگان‌ گرفته‌شده در سال ۱۳۵۸ در ایران. ماجراهای این کتاب مخلوطی از حوادث واقعی و تخیل نویسندگان آن است و نگاهی متفاوت به روابط ایران و آمریکا دارد که با نوشته‌های تحلیلی در این زمینه متفاوت است. شخصیت اصلی داستان دیپلماتی آمریکایی است به نام نیلوفر که از گروگانگیری جان به در می‌برد و بعدا با تغییر نام به معصومه سر از دفتر آیت‌الله بهشتی در می‌آورد. جان لیمبرت گروگان پیشین دانشجویان ایرانی و از نویسندگان این کتاب می‌گوید: «همه شخصیتهای کتاب انسان‌هایی هستند که به یک چیزی اعتقاد دارن، حالا این اعتقاد می‌تونه تعهد خدمت به دولت آمریکا باشه، تعهد برای ساختن یک ایران بهتر، اعتقاد به جمهوری اسلامی یا اعتقاد به دین باشه، همه به نوعی به چیزی پایبند هستند». عنایت فانی در این برنامه به عبارت دیگر با مارک گراسمن و جان لیمبرت، نویسندگان این کتاب به گفت و گو نشسته است.

هم به ادبیات و علوم انسانی علاقه وافر داشت و هم بعدا عاشق پزشکی شد. دکتر ارکیده بهروزان که دوران کودکیش با جنگ و قتل و نابسامانی‌های سیاسی دهه شصت شمسی مصادف بود، پزشکی است که اینروزها مدرس مردم‌شناسی در دانشگاه لندن است. یکی ازعرصه‌های پژوهش او تاثیر روانی حوادث دهه شصت بر نسل برآمده از آن است: «دهه شصت ترکیب مزمنی از جاری شدن حوادث مختلف در سطح شهر، جامعه، خانواده، عرصه بین‌المللی است و آغاز و پایان مشخصی نداره و این منجر شده به یک سری از دست‌دادن‌ها و سوگ‌های ناتمام و بعضا به رسمیت شناخته نشده...این آسیب‌ها فردی نیست، اما...جمعی هم نیست». این پزشک مردم‌شناس باور دارد که با این ترکیب شغلی، گمشده خود در زندگی را یافته است: « الان که کار مردم‌شناسی می‌کنم..احساس نمی‌کنم از پزشکی خارج شدم چون کاری که الان می‌کنم، بخش ناگزیری از طبه، در مورد رنج زیسته است در واقع». «رنج زیسته دهه ‌شصتی‌ها» در گفت و گو با دکتر ارکیده بهروزان در این برنامه به عبارت دیگر

نوال سعداوی نویسنده و پزشک مصری و فعال حقوق زنان که شجاع‌ترین زن مسلمان قرن بیستم نامیده شده بیش ازهفتاد سال از عمر خود را صرف نوشتن و مبارزه برای احقاق حقوق زنان در جهان عرب و جهان اسلام کرد. این مبارز شجاع و خستگی‌ناپذیر در این راه مصائب و محرومیت زیادی از جمله زندان و تبعید را تحمل کرد و بارها به مرگ تهدید شد اما تا پایان زندگی در آغاز بهار ۱۴۰۰ از پا نایستاد. نوال سعداوی در سال ۲۰۱۵ در گفت و گو با حسیب عمار در برنامه به عبارت دیگر گفته بود: «حجاب ضد اخلاقه درست مثل برهنگی...حجاب و برهنگی یک پیام دارند و اون اینه که زن تنها جسمه و نه عقل». او همچنین گفته بود که راه دشوار مبارزه‌اش در کودکی و در خانواده آغاز شد. آنچه او را به سوی طغیان آورد آن بود که در خانواده برادرش را به او که زرنگ‌تر و پرکارتر بود ترجیح می‌دادند و در جواب سوال او که چرا، می‌شنید «چون او پسره» و « خدا اینطور گفته». بازپخش گفت و گو با نوال سعداوی در برنامه این هفته به عبارت دیگر

تورج دریایی تاریخدان هست در حال حاضر مدیر مرکز مرکز مطالعات ایرانی دکترساموئل جردن در دانشگاه کالیفرنیا است. کتابهای متعدد تاریخی به زبان انگلیسی نوشته که موضوع بسیاری از آنها تاریخ عصر ساسانی است. فعالیت های تورج دریایی به تاریخ محدود نمی شود و در مسائل امروزی هم درگیر است و برای از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا هم تلاش می کند و در کلیپ های مد ظاهر می شود و در فیلم های تبلیعاتی هم بازی می کند. آدم پرکاری هست. بازپخش گفت‌و‌گوی عنایت فانی با تورج دریایی در برنامه به عبارت دیگر این هفته

جلال خالقی مطلق از برجسته‌ترین و پرکارترین پژوهشگران شاهنامه فردوسی که بیش از پنجاه سال از عمر خود را صرف کار و تحقیق بر این اثر درخشان فرهنگ و ادب فارسی کرده، می گوید اگر آثار ادبی دیگر را به باغچه و باغ تشبیه کنیم «شاهنامه جنگلی است که همیشه بر شما تسلط داره ...با رودهای خروشان... جانوران ...ودرختان کهنسال هزارساله...من پنجاه ساله که جنگلبانی می کنم». هدف این شاهنامه‌پژوه شناخته‌شده به گفته خودش دور شدن از «شاهنامه کاتبان» و «نزدیک شدن به شاهنامه‌ای است که فردوسی نوشته یا حداقل صد سال بعد ازاو نوشته شده». بازپخش گفت‌و‌گوی عنایت فانی با جلال خالقی مطلق در برنامه این هفته به عبارت دیگر

محمود خوشنام، پژوهشگر و کارشناس موسیقی ایرانی که بتازگی درگذشت، کارنامه بلندی از تحقیقات در موسیقی از مشروطه تا دوران معاصر از خود بجا گذاشته است. مقاله‌های بیشمار، کتاب و برنامه‌های موسیقی در رسانه‌ها از جمله فعالیت‌های اوست که بجا مانده‌اند. این پایه‌گذار مجله موسیقی رودکی در دهه پنجاه و رئیس پیشین روابط عمومی تالار رودکی (وحدت) که ۵ سال پیش در حال بیماری در برنامه به عبارت دیگر شرکت کرد، باور داشت که موسیقی‌دانان ایرانی در دهه دوم بعد از انقلاب زنگ نوآوری را در مقابل محدودیت‌ها به صدا درآوردند که در دهه سوم توفنده شد؛ ولی نگران بود که دهه چهارم پس از انقلاب، «دهه شکستن دروازه‌هاست». بازپخش گفت و گوی عنایت فانی با محمود خوشنام در برنامه به عبارت دیگر این هفته.

چرا پس از گذشت ۴۲سال از انقلاب اسلامی بین حکومت و بخش بزرگی از جامعه در ایران بی‌اعتمادی ایجاد شده و کار به تظاهرات و سرکوب خیابانی کشیده است؟ حسین قاضیان، جامعه‌شناسی که پژوهش‌های میدانی در سنجش افکار عمومی در مرکز کارش قرار دارند، معتقد است که: 'سرکوب در جمهوری اسلامی گریزناپذیر شده....حکومت در ایران نماینده خاص اکثریت نیست...این چیزی است که هم حکومت می‌دونه و هم مردم می دونن' و ' دمکراسی ....یک سیمرغی سر قله قافی نیستش که ما در را باز کنیم و ببینیم که اِه سیمرغ دمکراسی اونجا نشسته و منتظر ماست...'. حسین قاضیان مهمان این برنامه به عبارت دیگر است.

در حالیکه در بسیاری از کشورهای ثروتمند غربی دهها میلیون شهروند در مقابل بیماری کوید۱۹واکسینه شده‌اند؛ کشورهای فقیر و در حال توسعه دنیا هنوز در انتظار دریافت واکسن یا هدیه گرفتن شماری ناچیز از آن هستند تا جایی که برخی عبارت «آپارتاید در واکسن» را بکار می برند. دکتر سومیا سوآمیناتن، پژوهشگر ارشد سازمان جهانی بهداشت می‌گوید: «فقط بحث اخلاق مطرح نیست، بلکه بحث اقتصاد هم مطرحه و این که کشورها باید به هم کمک کنند». گفت و گوی استیون سَکِر از بخش جهانی بی بی سی با دکتر سومیا سوآمیناتن، در باره نبرد علیه کرونا، نابرابری‌ کشورها در دسترسی به واکسن و عواقب آن در این برنامه به عبارت دیگر

مارشال عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش اسلامی افغانستان، معاون اول پیشین ریاست جمهوری و از چهره‌های مشهور سیاسی و نظامی سه دهه اخیر افغانستان است. مارشال دوستم که رتبه ژنرالی حکومت کمونیستی را هم در کارنامه خود دارد و حیات سیاسی او در زمان ریاست جمهوری اشرف غنی بالا و پایین داشته در یک گفت و گوی اختصاصی با علی حسینی تاکید می‌کند که طرفدار سقوط حکومت فعلی افغانستان نیست. آقای دوستم که جنگ را راه حل نمی‌داند، باور دارد که در صورت داشتن اختیار و امکانات نظامی می‌تواند طالبان را ظرف چند ماه از میدان جنگ به پشت میز آورده و مجبور به مذاکره موثر بکند. گفت و گوی اختصاصی علی حسینی با عبدالرشید دوستم بجای برنامه به عبارت دیگر این هفته.

رابرت مالی یکی از مذاکره ‌کنندگان دولت باراک اوباما در گفتگوهای هسته‌ای با ایران ، دو هفته پیش به سمت نماینده وبژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران منصوب شد. او که از طرف مخالفانش به جانبداری از ایران متهم است تاکنون در این سمت با هیچ رسانه‌ای مصاحبه نکرده اما دو سال پیش در یک گفت و گوی اختصاصی بطور مفصل دیدگاه‌هایش را در این مورد برای برنامه به عبارت دیگر تشریح کرد. او در آن مصاحبه پیش‌بینی کرد که «امیدواری و اطمینان بالای من این است که اگر یک دموکرات پیروز شود به توافق (هسته‌ای با ایران) باز خواهد گشت». شاید دیدگاهها و پیش‌بینی‌های دو سال پیش او بتواند امروز نوری بر فضای تیره و تار روابط ایران و آمریکا بیندازد. گفت‌وگوی اختصاصی دو سال پیش بهمن کلباسی با رابرت مالی در برنامه به عبارت دیگر این هفته

آیا انقلاب اسلامی ایران که حالا چهل و دو سال از عمر آن می‌گذرد برای همه بانیان و یاوران اولیه آن به اهداف خود رسیده است؟‌ حجت‌الاسلام حسن فرشتیان، حقوقدان و نواندیش دینی در سال ۱۳۵۷ طلبه‌ای جوان و انقلابی و از پیروان پروپاقرص آیت‌الله خمینی و انقلاب بود. او که امروز به قول خودش با نظام برخاسته از انقلاب زاویه‌دار است و در خارج از ایران زندگی می‌کند، می‌گوید: «دغدغه اولیه ما آزادی و دمکراسی نبود در انقلاب ۵۷... شاید من در اون زمان بیشتر به سمت عدالت بودم...ولی شاید غافل بودم که اجرای عدالت بدون آزادی ممکن نیست». گفت‌و‌گوی عنایت فانی با حجت‌الاسلام حسن فرشتیان در این برنامه به عبارت دیگر.

بعد از پایان تحصیلات دانشگاهی می‌خواست با ادامه تحصیل، استاد دانشگاه شود که تلفنی از تلویزیون آلمان مسیر زندگیش را تغییر داد و خبرنگار جنگی تلویزیون آن کشور شد. مصطفی دانش خبرنگار ایرانی طی چندین دهه از آنگولا تا افغانستان و از آفریقای جنوبی و نامیبیا تا تهران و اروپا را زیر پا گذاشت. او که در سفرهای پرشمارش با رهبران نامدار بسیاری از کشورهای آفریقایی و آسیایی از نزدیک آشنا شد، بتازگی خاطرات خود را در کتابی بنام، «رد پای من، میراث جنگ سرد» منتشر کرده است: داستانهایی رنگارنگ از کنجکاویها، گفت‌وگوها و دوستی‌هایش با رهبران این کشورها از جمله با احمد‌شاه مسعود، از رهبران مجاهدین افغانستان و نلسون ماندلا، رهبر افسانه‌ای ضد نژادپرستی آفریقای جنوبی. «امروز افتخار می‌کنم که جان دو تن از همرزمان ماندلا را در واقع نجات دادم». مصطفی دانش مهمان این هفته برنامه به عبارت دیگر است

مهدیه گلرو، فعال حقوق زنان، فعال دانشجویی دهه ۸۰ و زندانی سیاسی پیشین که در سوئد زندگی می‌کند، می‌گوید تهدیدات ماموران امنیتی که در ایران و در بازجویی‌ها شروع شده بود، حتی در خارج از کشور هم ادامه داشته و می‌افزاید «انگار ما در یک بازجویی دائمی هستیم». مهدیه گلرو در گفت و گو با عنایت فانی در این برنامه به عبارت دیگر از این تهدیدات و تاثیر آنها، چه در ایران و چه در خارج از کشور پرده بر می‌دارد: «صادقانه بگم وقتی که تحت فشار قرار می‌گیری برای اینکه همکاری بکنی و مرتب بهت اصرار می‌کنند و بهت می‌گند که بقیه هم دارن همین کار را می کنند، …. این جمله‌ها هر چقدر هم تلاش بکنی روی روح و روانت اثر می‌گذاره و در نهایت دچار بدبینی می‌شی».

آیا رویای صلح و توقف ترور و کشتار برای افغانستان پس ازنزدیک به نیم قرن خشونت، باز هم حبابی توخالی است؟ محمدمسعود اندرابی، وزیر امور داخله افغانستان در این روزهای ترورهای زنجیره‌ای با توجه به جامعه دگرگون شده کشور به مذاکرات صلح با طالبان به دیده شک می‌نگرد: «ارزش‌هایی که ما برای اون صدها و هزارها شهید دادیم در هجده سال گذشته، چقدر اونها (طالبان) به این ارزش‌ها پایدار هستند؟ چقدر به افغانستان نو، افغانستان امروز، حقوق زنان و حقوق بشر و در کل آزادی بیان اینها متعهد هستند؟» محمدمسعود اندرابی در گفت و گو با عنایت فانی در این برنامه به عبارت دیگر

نسل جوان افغانستان که در دوران بعد از طالبان تربیت یافته این روزها سخت نگران آینده این کشور جنگ‌زده است. لطف‌الله نجفی‌زاده، رئیس شبکه تلویزیونی طلوع افغانستان و یکی از خبرنگاران زبده کشور از همین نسل است. او که از طرف مجله تایم به عنوان شخصیتی که می‌تواند یکی از رهبران آینده جهانی باشد، شناخته شده و برای دفاع از آزادی بیان با طالبان هم صحبت کرده در مصاحبه با عنایت فانی با اشاره به ترورهای هدفمند خبرنگاران افغان در هفته‌های گذشته و با نگرانی در مورد آینده می‌گوید: «شما می دونید که افغانستان مرگبارترین کشور برای خبرنگاران هست و در عین حال ما یکی از آزادترین کشورها برای آزادی بیان هستیم» و خطاب به نسل قبل اضافه می‌کند:«این کشور آماده جنگ است.…دست به سلاح بردن آسان است، دست از سلاح گرفتن کار دشوار است. این امتحانی است که امروز متوجه ملت افغانستان است». لطف‌الله نجفی‌زاده این هفته در برنامه به عبارت دیگر

علی اکبر دلبری که در ده سالگی وارد مدرسه موسیقی ارتش شد و تا امروز بیش از هشتاد سال از عمر خود را صرف موسیقی کرده، برای خوانندگان بنامی چون محمد نوری آهنگ ساخته و حتی مارش معروف پیروزی خرمشهر از ساخته‌های اوست ولی در تمام این سالها در پس پرده شهرت مانده می‌گوید 'اگر کاری کردم برای دلم بوده…..من به دنبال شهرت چندان و اینها نبودم. چیزی که مهمه برای یک مادر دیدن فرزندانشه…اینها بچه‌های من بودن، هنرم بچه‌های من بودن'. گفت‌و‌گوی عنایت فانی با علی‌اکبر دلبری در برنامه به عبارت دیگر این هفته

ویروس کرونا در کنار تاثیر مخرب خود بر عرصه های گوناگون اقتصادی، چه تاثیری بر بازار انرژی و نفت در سال ۲۰۱۹ گذاشته و این چه عواقبی برای ایران که زیر فشار کمرشکن تحریمهای آمریکاست، دارد؟‌ فریدون فشارکی از برجسته‌ترین کارشناسان حوزه نفت در دنیا، تحلیلگر و مشاور شناخته‌شده در حوزه انرژی که این هفته مهمان برنامه به عبارت دیگر است تا به این سوالها پاسخ دهد، باور دارد که «از نظر افت تقاضا چنین چیزی بی‌سابقه است» و می‌گوید در حالیکه اروپا و غرب از موج دوم کرونا ضربه بزرگتری خورده‌اند، بازار چین و آسیا دوباره کمر راست کرده و در آنجا تقاضا برای خرید نفت بسرعت در حال افزایش است. او شانس ایران برای فروش نفت خود در آینده را در آسیا می‌بیند. گفت‌و‌گوی عنایت فانی با فریدون فشارکی این هفته در برنامه به عبارت دیگر.

آیا توصیه پژوهشگران اجتماعی به حکومت برای اصلاحات ساختاری می‌تواند مشکلات جامعه درگیر با بحران را حل کند و آیا در ایران گوش شنوائی برای آن وجود دارد؟ در بخش دوم گفت و گو با سعید مدنی، مدیر پروژه پژوهشی 'آتش خاموش' او گوشزد می‌کند که 'ببینید اصلاح ساختار در واقع راه حلیه برای حل بحران‌های درون یک نظام حکمرانی' ولی در کنار آن هشدار می‌دهد که 'انقلاب را کسی بوجود نمی‌یاره، انقلاب بوجود میاد و محصول شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسیه که یک جامعه در اون قرار می‌گیره…' و 'تاریخ، جامعه با هیچ حکومت سیاسی عهد اخوت نبسته'. بخش دوم گفت و گو با سعید مدنی در برنامه این هفته به عبارت دیگر