Het Spoor Terug

Jezus is deze maand heel even in Nederland. Inmiddels is hij enigszins op leeftijd, is zijn lange haar wat dunner, en baard wat vlassiger. Maar hij – oftewel Ted ‘Jezus’ Neeley – rockt nog altijd even hartstochtelijk en devoot als in de dagen van zijn musical Jezus Christ Superstar. Programmamaker Laura Stek was als jong meisje helemaal weg van Ted ‘Jezus’ Neeley. Ruim veertig jaar later zocht ze ‘Jezus’ op, en ontdekte dat de verlosser niet uit zijn rol te krijgen was.

De eerste campings begonnen een eeuw geleden uit idealisme. Al snel verschenen er huisjes bij, zodat ook gezinnen mee konden doen zonder dure kampeeruitrusting. Het waren basale onderkomens, met een waterpomp ernaast als toppunt van luxe. Het contrast met het uitgekookte comfort bij het huidige Center Parcs, Landal en Bosrijk van de Efteling is enorm. Daar is het gerief minstens zo groot als thuis, dus wat valt er nog te wensen? Zijn we aangekomen bij het einde van de geschiedenis van het vakantiepark? Met onder anderen Frans Hooykaas van architectenbureau Van den Broek en Bakema - die de typische Sporthuis Centrum-bungalows ontwierp - en Mieke Dings, auteur van 'Tussen Tent en Villa - Het vakantiepark in Nederland 1920-nu'. Samenstelling: Marten Minkema.

De eerste campings begonnen een eeuw geleden uit idealisme. Al snel verschenen er huisjes bij, zodat ook gezinnen mee konden doen zonder dure kampeeruitrusting. Het waren basale onderkomens, met een waterpomp ernaast als toppunt van luxe. Het contrast met het uitgekookte comfort bij het huidige Center Parcs, Landal en Bosrijk van de Efteling is enorm. Daar is het gerief minstens zo groot als thuis, dus wat valt er nog te wensen? Zijn we aangekomen bij het einde van de geschiedenis van het vakantiepark? Met onder anderen Frans Hooykaas van architectenbureau Van den Broek en Bakema - die de typische Sporthuis Centrum-bungalows ontwierp - en Mieke Dings, auteur van 'Tussen Tent en Villa - Het vakantiepark in Nederland 1920-nu'. Samenstelling: Marten Minkema.

Het was meer dan zomaar de naam van een eiland. Lampedusa stond afgelopen jaren symbool voor de ontelbare hoeveelheid reddeloze vluchtelingen die hun heil zochten in Europa. Sinds enige tijd komen de vluchtelingen niet meer alleen over zee, maar ook over land. Toch staat Lampedusa nog altijd gebeiteld in de jongste collectieve herinnering van Europa, wat Europa nu in paniek brengt, begon op Lampedusa. Voor het Spoor Terug maakte Angelo van Schaik: Lampedusa, portret van een eiland in de frontlinie.

Sinds 1937 is de Zwarte Vogel is een begrip in Den Haag. De winkel was bijna tachtig jaar het centrum voor de typische Haagse duivensport. Duivenmelkers spraken er op z’n Haags met elkaar over het leven, de stad en de duifies.Om gezondheidsredenen moet het laatste geslacht De Zwart de winkel sluiten. Deze week was het zo ver. Als afscheid en eerbetoon aan de Zwarte Vogel in het Spoor Terug een documentaire van Michal Citroen

In Engeland werd de eerste ivf-baby al in 1978 geboren. In Nederland werd ook al heel vroeg vergelijkbaar experimenteel onderzoek verricht in het Rotterdamse Dijkzigtziekenhuis. Fysioloog Gerard Zeilmakers en gynaecoloog Bert Alberda van dit ziekenhuis bleken de pioniers van ivf in Nederland. In 1983 kwam dan ook de eerste Rotterdamse ivf-baby ter wereld.Bert Albeda en de weduwe van Gerard Zeilmakers blikken terug in een documentaire van Michal Citroen.

Repatrianten werden ze genoemd, maar eigenlijk waren het vluchtelingen; reizigers tegen wil en dank. De meeste Indische Nederlanders waren namelijk nog nooit in Nederland geweest. Na een verblijf in een Jappenkamp, na de ellende van de Bersiapperiode en na de soevereiniteitsoverdracht konden ze niet meer blijven en vluchten ze naar Nederland. Daar werden ze o.a. ondergebracht in de barakken van kamp Schattenberg, het voormalige Kamp Westerbork.

Ze kwamen volgens de katholieke leer in het zogeheten voorgeborgte, waar ook goede heidenen als Plato en Socrates hun eeuwigheid uitzaten. Ondertussen werden ze begraven achter de heg, in ongewijde grond, deze levenloos of te vroeg gestorven kinderen, die niet gedoopt waren. Ze werden Engeltjes genoemd. Dat was zo ongeveer het beste dat ze overkwam, want de hemel, zo leerden paus, pastoor en kerk, zouden ze nooit zien.Rene Oomen maakte de tweedelige documentaire ‘Er ligt een engeltje achter de heg’. Deze uitzending deel twee.

Ze kwamen volgens de katholieke leer in het zogeheten voorgeborgte, waar ook goede heidenen als Plato en Socrates hun eeuwigheid uitzaten. Ondertussen werden ze begraven achter de heg, in ongewijde grond, deze levenloos of te vroeg gestorven kinderen, die niet gedoopt waren. Ze werden Engeltjes genoemd. Dat was zo ongeveer het beste dat ze overkwam, want de hemel, zo leerden paus, pastoor en kerk, zouden ze nooit zien. Rene Oomen maakte de tweedelige documentaire ‘Er ligt een engeltje achter de heg’, waarvan zondag het eerste deel wordt uitgezonden.

Sint Eustatius was de belangrijkste doorvoer- en handelshaven van de West Indische Compagnie. Het eiland werd in de achttiende eeuw ook wel de Gouden Rots genoemd. Het was verreweg het rijkste koloniale bezit in de west en via Sint Eustatius hielp Nederland de Amerikanen in 1776 met hun oorlog tegen de Engelsen. Een Amerikaans schip werd er zelfs begroet met elf saluutschoten, die door Amerika prompt werden geïnterpreteerd als de eerste erkenning van hun onafhankelijkheid. Maar hoe kijken de Sint Eustatianen aan tegen hun fiere koloniale verleden. Pieter-Bas van Wiechen ging naar het eiland en maakte de documentaire ‘De koloniale kater van Sint Eustatius’.

Sinds 2010 ligt het hoogste punt van Nederland niet meer in Limburg maar op Saba, een onherbergzame en geïsoleerde rots in de Caribische zee. Langs geitenpaden en trappen trokken de inlanders er omhoog, totdat de Sabanen het heft in eigen handen namen, en een onmogelijk weg aanlegden naar de top van de vulkaan. Pieter-Bas van Wiechen beklom de weg en bezocht de 'helden' van Saba die twintig jaar werkten aan de weg, en maakte een documentaire over de weg naar de vulkaan.

Dit jaar wordt herdacht en gevierd dat 150 jaar geleden een einde kwam aan de Amerikaanse Burgeroorlog (1861 - 1865). Onder andere door de re-enactors van het 54th Massachusetts Infantry Regiment, het onbekende Noordelijke zwarte leger. In historisch uniform vragen de mannen meer aandacht voor de rol van de zwarte soldaat. In OVT een portret van het 54e regiment, gemaakt door Laura Stek. Welke positie had de zwarte soldaat in de Amerikaanse Burgeroorlog? Hoe werd er toen en nu naar gekeken? En welke thema's uit de Amerikaanse Burgeroorlog zijn tot op de dag van vandaag nog actueel?

In het Spoor Terug: „Jullie bestaan niet”, over de vergeten groep Indische Nederlanders die nog steeds in Indonesië woont. Ooit werden ze als Nederlander in Nederlands Indië geboren. Ze spraken Nederlands en ze voelden zich ook Nederlander. Maar toen ze na de dekolonisatie van Nederlands Indië naar Nederland wilden, weigerde de regering in Den Haag ze te te erkennen. Met hun bruine moeders moesten ze maar in hun land blijven, kregen ze op de ambassade in Jakarta te horen. Zeventig jaar na de onafhankelijkheid wonen de duizenden achterblijvers van destijds en hun nazaten veelal in bittere armoede in Indonesië. Sommigen verblijven er zelfs illegaal. Ze voelen zich nog steeds vergeten en niet erkend door Nederland. Een programma van Wilma van der Maten, die hierover ook het boek: „Vergeten door het Vaderland” schreef, dat onlangs verscheen.

In het Spoor Terug deel 4 van de serie U wordt Door Niemand Verwacht. Een documentaire reeks die gebaseerd is op de radioserie De Joodsche Questie en het boek U wordt door Niemand Verwacht van Michal Citroen over nasleep van de oorlog voor de joodse overlevenden. Vandaag de aflevering : Oorlogspleegkinderen en Rechtsherstel

'Je moet niet denken dat het in mei 1945 was afgelopen. Een groot deel van de ellende begon toen pas. We waren alles kwijt, het was lastig dat we er weer waren en de Nederlanders hebben zich schunnig gedragen.' Deze opmerking van haar grootvader was voor programmamaker Michal Citroen de aanzet tot een geschiedenisstudie, afstudeerscriptie, en een serie radioprogramma’s in 1985. Vandaag deel 3 met een bewerking van deze radioserie over verder leven

'Je moet niet denken dat het in mei 1945 was afgelopen. Een groot deel van de ellende begon toen pas. We waren alles kwijt, het was lastig dat we er weer waren en de Nederlanders hebben zich schunnig gedragen.' Deze opmerking van haar grootvader was voor programmamaker Michal Citroen de aanzet tot een geschiedenisstudie, afstudeerscriptie, een serie radioprogramma’s in 1985 met Ger Jochems, veel interviews en onderzoek met uiteindelijk een boek in 1999. Zeventig jaar na de bevrijding, wanneer alle documentaires eindigen met feesten, laat deze serie nog een keer de hele lange nasleep horen van de vervolging voor de Joodse overlevenden van de kampen en onderduik. Na een leven lang studie, verbazing en verworven inzichten met oude en nieuwe interviews nog een keer de Joodse Questie van Michal Citroen

'Je moet niet denken dat het in mei 1945 was afgelopen. Een groot deel van de ellende begon toen pas. We waren alles kwijt, het was lastig dat we er weer waren en de Nederlanders hebben zich schunnig gedragen.' Deze opmerking van haar grootvader was voor programmamaker Michal Citroen de aanzet tot een geschiedenisstudie, afstudeerscriptie, een serie radioprogramma’s in 1985 met Ger Jochems, veel interviews en onderzoek met uiteindelijk een boek in 1999. Zeventig jaar na de bevrijding, wanneer alle documentaires eindigen met feesten, laat deze serie nog een keer de hele lange nasleep horen van de vervolging voor de joodse overlevenden van de kampen en onderduik. Na een leven lang studie, verbazing en verworven inzichten met oude en nieuwe interviews nog een keer de Joodse Questie.

Afgelopen zomer op 10 augustus overleed onze zeer gewaardeerde collega Lida Iburg. Na een carrière als fotografe en redacteur bij de talkshow van Sonja Barend kwam ze in 1984 in dienst als programmamaker bij de VPRO. Tot haar pensionering maakte Lida Iburg ontelbare prachtige documentaires voor programma’s als Het Spoor Terug, Het Gebouw, Aardse Zaken, de documentaire op 5 en presenteerde ze o.a. Villa VPRO. In 1995 maakte ze met medewerking van Coen Verbraak, die toen nog aan het begin stond van zijn imposante carrière, de serie 100 jaar cabaret, 100 jaar censuur. Deze zomer kunt u opnieuw de serie over verboden liedjes en teksten horen in onze Spoor serie. Vandaag deel 4

Afgelopen zomer op 10 augustus overleed onze zeer gewaardeerde collega Lida Iburg. Na een carrière als fotografe en redacteur bij de talkshow van Sonja Barend kwam ze in 1984 in dienst als programmamaker bij de VPRO. Tot haar pensionering maakte Lida Iburg ontelbare prachtige documentaires voor programma’s als Het Spoor Terug, Het Gebouw, Aardse Zaken, de documentaire op 5 en presenteerde ze o.a. Villa VPRO. In 1995 maakte ze met medewerking van Coen Verbraak, die toen nog aan het begin stond van zijn imposante carrière, de serie 100 jaar cabaret, 100 jaar censuur. Deze zomer kunt u opnieuw de serie over verboden liedjes en teksten horen in onze Spoor serie. Vandaag deel 3

Afgelopen zomer op 10 augustus overleed onze zeer gewaardeerde collega Lida Iburg. Na een carrière als fotografe en redacteur bij de talkshow van Sonja Barend kwam ze in 1984 in dienst als programmamaker bij de VPRO. Tot haar pensionering maakte Lida Iburg ontelbare prachtige documentaires voor programma’s als Het Spoor Terug, Het Gebouw, Aardse Zaken, de documentaire op 5 en presenteerde ze o.a. Villa VPRO. In 1995 maakte ze met medewerking van Coen Verbraak, die toen nog aan het begin stond van zijn imposante carrière, de serie 100 jaar cabaret, 100 jaar censuur. Deze zomer kunt u opnieuw de serie over verboden liedjes en teksten horen in onze Spoor serie. Vandaag deel 2