Podkast Powszechny

Zapraszamy dziś w muzyczną podróż: opowiemy o fenomenie tang hebrajskich tworzonych w Warszawie w latach 30. i przeznaczonych na eksport do Palestyny. O tym, jak wraz z polskimi Żydami do Tel Awiwu przybyło zamiłowanie do kultury, kawiarni i dansingów, opowiada Olga Avigail Mieleszczuk – wokalistka, badaczka muzyki polsko-żydowskiej. Posłuchamy też tang – przedwojennych, lecz we współczesnych aranżacjach. Zaprasza Karolina Przewrocka-Aderet.

Katolicy w Polsce wracają – przynajmniej na chwilę – do funkcjonowania bez sanitarnych obostrzeń po ponad roku duszpasterstwa online. A także roku wstrząsów: z kolejnymi wychodzącymi na jaw przypadkami molestowania i karami dla biskupów. Co się zmieniło? Czego wspólnoty wiernych się nauczyły? Kto w Kościele zyska, a kto straci na pandemii? I czy nowe doświadczenie zmieni Kościół na lepsze? Z Piotrem Sikorą, autorem raportu pt. „Nowy zasięg Kościoła”, rozmawia Michał Kuźmiński

Nieprzyzwoite dekoracje na kartach Biblii? Oto jeden z najwspanialszych późnośredniowiecznych rękopisów, który zawiera dość erotyczne przedstawienia panien łaziebnych z Wacławem IV Luksemburskim. Jakie legendy związane są z tym władcą? Jaka była rola panien łaziebnych? I wreszcie: czy średniowiecze było epoką brudu?

Dariusz Popiela, kajakarz, medalista mistrzostw świata: „W miejscu, w którym przez lata trenuję, doszło do największej tragedii w historii Nowego Sącza. Bowiem na tych samych wałach, po których zasuwam z kajaczkiem, stały pokolenia sądeckich Żydów, które w sierpniu 1942 roku zostały tam zgromadzone po to, by w bydlęcych wagonach zostać wywiezionymi do obozu zagłady w Bełżcu”.

„Conrad na fali” to nowy podkast towarzyszący całorocznemu cyklowi rozmów z serii „Natura przyszłości”, które przybliżają hasło przewodnie 13. edycji Festiwalu Conrada (18–24 października 2021). Co miesiąc proponujemy dyskusję z wybitnymi pisarzami i pisarkami o ważnych problemach współczesności. W podkaście podejmujemy zarysowane w rozmowie tematy i wraz z zaproszonymi gośćmi i gościniami poszukamy dla nich nowych kontekstów. Pierwszy odcinek opowiada o „nadziei radykalnej” – koncepcji filozoficznej Jonathana Leara, a jego gościnią jest dr hab. Magdalena Barbaruk, kulturoznawczyni naukowo zajmująca się potencjałem literatury w kształtowaniu sposobów życia i „mapowaniu” przestrzeni. Rozmawiają Aleksandra Wojtaszek i Michał Sowiński.

„Ja nie widzę w Polskim Ładzie jakiejkolwiek propozycji na rozwiązanie problemu mieszkaniowego. Co gorsza, myślę, że nie widzą jej nawet ci, którzy ten ład wymyślili”.

Eliza Kącka, pisarka i badaczka literatury: „W ilu na raz rzeczach można być? – tutaj się zaczyna z jednej strony bogactwo, jakaś forma pełni, ale tak człowiek tego doświadcza tylko w pięknych momentach. A w momentach trudnych doświadcza rozkawałkowania na ileś ścigających się ze sobą ról. Ścigających się o przetrwanie, ale takie przetrwanie, w którym jest jeszcze sens i własna norma emocjonalna – żeby być w tym wszystkim naprawdę. To jest wielkie wyzwanie. Z zewnątrz nawet nie widać, jak wielkie”.

Fascynujący obrót spraw w Izraelu: na przekór niedowiarkom centryście Jairowi Lapidowi udało się utworzyć rząd składający się z partii opozycyjnych wobec premiera Benjamina Netanjahu, a głosowanie nad wotum zaufania przewidziano w niedzielę 13 czerwca. Czy rząd składający się z partii prawicowych, centrum, lewicowych oraz islamistycznej partii arabskiej ma jakąkolwiek szansę na przetrwanie? Rozmawiają Karolina Przewrocka-Aderet („Tygodnik Powszechny”) i Ofer Aderet („Haaretz”).

Iwona Chmielewska, ilustratorka: „Matka, nawet gdy nie jest twórczynią, to jest ciągle oceniana, weryfikowane są jej zachowania, które nie spełniają czyichś oczekiwań. No ale trudno. Jest takie pojęcie: »wystarczająco dobra matka« - i to mi się podoba. Po prostu robiłam wszystko najlepiej, jak umiałam. Dawałam z siebie tyle, ile miałam do dania. I więcej nie mogłam. I już.”

Jak miała wyglądać luksusowa dzielnica planowana przez niemieckich okupantów na terenie krakowskich Dębnik? Jak wyglądał przed niemiecką przebudową budynek „Feniksa” w Rynku Głównym? Jakie formy jeszcze do niedawna miała dawna kancelaria Hansa Franka na Wawelu?

Stanisław Soyka: „Nie na złamanie karku, na miłość boską! Raz, że człowiek był młodszy, a dwa, że wydawało mi się, że zawsze zdążę: mamy dobre auto, dobrych kierowców, będziemy na czas. I zazwyczaj byliśmy, ale czasami prosto z samochodu trzeba było wejść na scenę. No to był koszmar dla mnie”.

Anna Alboth: „Niektórzy spędzają na łodzi kilkanaście dni. Z Gambii czy Senegalu na Wyspy Kanaryjskie płyną nawet 1500 kilometrów. Nie znam chyba osoby, która nie musiałaby po drodze pić słonej wody. Według niektórych szacunków co piąta łódź nigdy nie dopływa do celu. Na taką podróż decydują się tylko ci, którzy nie mają innego wyboru”. Zaprasza Krzysztof Story.

Grażyna Plebanek, pisarka: „Wmawianie mi, że jestem dziewczynką i jestem słaba, i że powinnam być grzeczna i dygać – musiało się skończyć. I to skończyć tak, jak ja chcę: czyli że pójdę na boks”.

Kraków, Wiślna 12 – to tu, od stycznia 1946 roku, na tyłach pałacu arcybiskupów krakowskich, mieściła się redakcja założonego kilka miesięcy wcześniej „Tygodnika Powszechnego”. Pomieszczenia te podarował redakcji jeszcze kardynał Adam Stefan Sapieha. Dokładnie 75 lat później, tuż po po Bożym Narodzeniu i Nowym Roku 2021, w środku pandemii, prawnik krakowskiej kurii przysłał „Tygodnikowi” wypowiedzenie umowy najmu. Z końcem kwietnia musimy opuścić nasze historyczne wnętrza. Posłuchajcie Państwo kilku wspomnień o Wiślnej 12...

Święty z językiem za zębami, Matka Boska depcząca węża i ambona w kształcie wieloryba. Ziemia Kłodzka w 1137 roku przypadła koronie czeskiej, a poza krótkimi momentami, kiedy rządzili tam Piastowie śląscy, przez wieki pozostawała w królestwie Czech. W latach 40. XVIII wieku hrabstwo kłodzkie przeszło spod panowania Habsburgów pod władzę Prus, aż do 1945 roku, gdy ziemia ta znalazła się w granicach Polski. Dziś zatem, bez wyjeżdżania poza granice naszego kraju, możemy tam oglądać zabytki z dawnej monarchii Habsburskiej. Kim był Nepomuk, którego liczne rzeźby zdobią miasta i wioski Ziemi Kłodzkiej? Co to była kolumna morowa, oraz dlaczego ambona w kościele parafialnym w Dusznikach Zdroju ma kształt… wieloryba?

Ewa Błaszczyk: „To właściwie proces legato. Bo gdy już się wie, że wszystko może zniknąć w ułamku sekundy, to właściwie tak dużo nam nie grozi. Łącznie z naszym życiem”.

W specjalnym odcinku Opowieści z Izraela Karolina Przewrocka-Aderet zabiera Państwa na spacer po ultraortodoksyjnych dzielnicach, które odwiedziła przed świętem Pesach. O tym, jak wyglądają przygotowania do tego święta, czym różni się ulica dzielnicy ortodoksyjnej od pozostałych, oraz czego nie może zabraknąć w tradycyjnym żydowskim domu, opowiadają Karolinie Ester Fursther-Aszkenazi oraz Malki Blitental. W podkaście towarzyszy też Państwu fantastyczna muzyka klezmerska w wykonaniu Avruma Bursteina i jego przyjaciół.

Skandale obyczajowe i nadużycia związane z systemem władzy w Kościele, flirty z polityką, błyskawicznie przyspieszająca laicyzacja, pełzająca rebelia przeciwko reformującemu Kościół papieżowi Franciszkowi, sytuacja kobiet w Kościele, a także poszukiwanie dróg wyjścia i wizja chrześcijaństwa przyszłości – to tematy wydania specjalnego „Tygodnika Powszechnego" oraz tego odcinka Podkastu Powszechnego. Rozmawiają Zuzanna Radzik i Piotr Sikora.

Cypr, Malta, Czechy i Polska – należymy do najuboższych w wodę krajów w Europie. Gwałtowne zmiany klimatyczne i stosowane od połowy ubiegłego wieku systemy melioracji gruntów uprawnych sprawiają, że wody w Polsce będzie jeszcze mniej. Jak nasze codzienne wybory konsumenckie wpływają na dostępność wody, czyli np. co moje ubranie ma wspólnego z wodą pitną? Czy w najbliższych latach będziemy mieć do czynienia z reglamentacją wody? I czy ja, jako obywatelka / obywatel, mogę jakkolwiek przeciwdziałać takiej sytuacji?

Justyna Sobczyk, reżyserka i pedagożka: „Pamiętam sytuację z obozu sportowego – to była podstawówka, siódma klasa, trenowałam wówczas siatkówkę – kiedy dowiedziałyśmy się, że nie pójdziemy biegać w góry, co bardzo mnie ucieszyło, ale że tego dnia każda z nas będzie musiała oddać trzy skoki z wieży do basenu. No i pamiętam, że to było dla mnie przerażające, przyznam, że gdy stanęłam na tej wieży, naprawdę prowadziłam wtedy dialog z Bogiem!”