Podkast Powszechny

Zygmunt Konieczny, kompozytor: „Gdy pytam kogoś, dlaczego śpiewa piosenki po angielsku, a on odpowiada, że ma zamiar robić karierę na Zachodzie, ręce mi opadają. Teoretycznie ma rację, bo może zrobi karierę światową, ale w sensie czystego myślenia o sztuce – nie jest to dla mnie szlachetne podejście do zawodu”.

Paweł Pieniążek, korespondent “TP” z Afganistanu: “Młodzi Afgańczycy nie pamiętają lat 90., często nie widzieli taliba na oczy. Dziś powtarzają, że ich marzenia zostały rozbite w pył, że nie mają już przyszłości. Ale dla części społeczeństwa kluczową wartością jest bezpieczeństwo, nawet za cenę wolności. W kraju, w którym od ponad 40 lat trwa wojna, każda chwila wytchnienia jest witana z ogromnym entuzjazmem”.

Pojęcie to ukuł pisarz i aktywista Mark Gevisser. „Różowa granica” wyznacza nowy front walki o prawa człowieka. O tym, gdzie, i dlaczego akurat tam, przebiega ona w Polsce, jak możemy się przyczynić do poprawy sytuacji osób LGBTQ+ w naszym kraju i jak mądrze budować inkluzywne społeczeństwo, rozmawiamy z aktywistką Magdą Dropek.

Agnieszka Duczmal, dyrygentka: "Jako kobieta cały czas zmagałam się z tym, że zawsze widziano we mnie młodą i dobrze zapowiadającą się. Kiedy skończyłam 60 lat, postanowiłam zrobić koncert urodzinowy, żeby pokazać i powiedzieć głośno, że mam już 60 lat i już nie jestem młodą, dobrze zapowiadającą się dyrygentką".

Elżbieta Węgierska, zwana także Elżbietą z Turyngii, to bardzo ważna święta Środkowej Europy: urodziła się w 1207 roku jako córka króla Węgier Andrzeja II, i została żoną Ludwika landgrafa Turyngii. Elżbieta słynęła z pobożności i z pasją oddawała się działalności dobroczynnej; zmarła w wieku 24 lat, zarażając się od chorych, których pielęgnowała. Dlaczego elementem jej legendy jest przedstawienie krucyfiksu w łóżku i kim był złowieszczy Konrad z Marburga biczujący Elżbietę?

Jak zmienia się klimat dzisiaj, pod wpływem działalności człowieka, a jak zmieniał się sześćdziesiąt pięć milionów lat temu, po uderzeniu asteroidy? Jak zaufać sztucznej inteligencji i o której godzinie w nocy drzewa najszybciej rosną? Na przegląd wydarzeń naukowych zaprasza Łukasz Lamża.

Ofer Aderet, „Haaretz”: Nie spotkałem się w Izraelu z antypolonizmem rozumianym jako nienawiść przeciw narodowi polskiemu. Spotkałem się z konkretnymi uczuciami pojedynczych osób, z ludźmi, którzy czują wściekłość z powodu indywidualnej krzywdy zadanej w przeszłości – a więc ze zjawiskiem, które występuje punktowo. Oczywiście, że są też wypowiedzi skrajne, szczególnie w internecie - trzeba jednak pamiętać, że to nie ma pełnego przełożenia na to, co myśli się o Polsce w Izraelu. Poza tym znam wielu Izraelczyków, którzy w ostatnich latach zakochali się w Polsce. Do momentu wybuchu pandemii samoloty były dosłownie zapchane, a wielu moich rodaków leciało do Polski, by potem relacjonować: jak tam fajnie, odkryliśmy polską kuchnię, polską przyrodę, zrobiliśmy świetne zakupy! A więc zamiast o antypolonizmie – mówmy o filopolonizmie, który w ostatnich latach jest tu zjawiskiem.

Zenon Kruczyński, pisarz i aktywista, były myśliwy: „To nie był przypadek. Nie. Były tam dwie sarny, na które nagle, gdzieś z żyta, wypadły dwa psy. Zaczęły te sarny gonić. Złożyłem się, strzeliłem do jednego z psów i go bardzo ciężko zraniłem. Ten pies później umarł. To było wydarzenie, o które zapytałaś, które zmienia. Zwrot”.

Barbara Sadurska, pisarka i prawniczka: „To jest nawet pięknie powiedziane: »siedź w kącie, a znajdą cię« albo »ustąp«. To »ustąp« pamiętam bardzo wyraźnie: »ustąp starszemu, bo starszy«, »ustąp młodszemu, bo młodszy«, »ustąp głupszemu, bo sobie nie poradzi«, »ustąp mądrzejszemu, bo to jest jego miejsce«… To »ustąp« jest we mnie cały czas”.

W trzecim odcinku podkastu „Conrad na fali" rozmawiamy o chłopskości i ludowości – jej śladach obecnych w naszym współczesnym pejzażu kulturowym. Będzie także o wstydzie związanym z pochodzeniem z ludowej klasy społecznej, uchodzącej powszechnie za niższą oraz o możliwościach zaistnienia bardziej otwartego i egalitarnego społeczeństwa. Być może kiedyś deklaracja „jestem ze wsi" nie będzie wiązała się z koniecznością przepracowania swojego bagażu kulturowego, jak uczynił to w swoim głośnym „Powrocie do Reims" Didier Eribon.

[CONRAD FESTIVAL: NATURA PRZYSZŁOŚCI] Z Katarzyną Kalwat, reżyserką teatralną, której sceniczna wersja „Powrotu do Reims" Didiera Eribona została znakomicie przyjęta zarówno przez krytykę, jak i publiczność, rozmawiamy o normalności jako źródle cierpień. Jak opowiada o tym sztuka? Jak o problemach wynikających z istnienia opresyjnych hierarchii i narzędzi dominacji mówi teatr? I jak wyglądałaby sfera społeczna bez normalności? Rozmawia Grzegorz Jankowicz, dyrektor programowy Festiwalu Conrada.

W twórczości piętnastowiecznego malarza włoskiego Carla Crivellego wielokrotnie powracał enigmatyczny atrybut w postaci ogórka – głównie w przedstawieniach Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W sztuce średniowiecznej i renesansowej najczęściej „owocowymi” atrybutami Madonny i Dzieciątka bywało jabłko (aluzja do grzechu pierworodnego), gruszka (symbolizująca słodycz miłości), lub winogrona (odnoszące się do eucharystycznego wina). Tymczasem znaczenie ogórka pozostaje niejasne, a badacze proponują bardzo różne jego interpretacje: od symbolu grzechu i odkupienia, poprzez osobisty znak artysty, aż do odniesień seksualnych związanych z tajemnicą Wcielenia.

Olga Drenda, pisarka i etnolożka: „Bardzo bliskie mi jest fotografowanie pozornie mało interesujących miejsc, takich jak stacja benzynowa, centrum logistyczne, przystanek autobusowy i tak dalej (dziś śniły mi się wiaty…). To uruchamia we mnie wysiłek obserwatorki. Sprawia, że nie tylko idę czy jadę autobusem, bo muszę, ale chcę też zauważyć na czym polega i jak wygląda przestrzeń wokół mnie, dlaczego ten sklep ma taki szyld, a nie inny, dlaczego takie wzięcie ma chemia z Niemiec…”

Joanna Gierak-Onoszko: "Kanadyjskie szkoły z internatem to nie były izolowane przypadki, to nie były pojedyncze akty przemocy wobec dzieci. To był system zaprojektowany, by, jak mówili jego twórcy, zabić Indianina w dziecku. Dzisiaj o tych, którzy przez nie przeszli nie mówi się w Kanadzie absolwenci, lecz ocaleńcy".

Karolina Kuszyk, autorka książki „Poniemieckie”: „Opowieść o poniemieckim nie jest łatwa, ale żeby coś oswoić, musimy to poznać. Z całym dobrodziejstwem inwentarza. Inaczej z jednowymiarowego wymazywania całej historii Ziem Odzyskanych wpadamy w równie jednowymiarowe biadolenie, jak to Polak przyszedł i zmarnował to, co zostawili Niemcy”.

Grzegorz Kasdepke: „Mam 22 lata, pracuję w »Świerszczyku« i moja dziewczyna mi mówi, że będziemy mieli dziecko. I to jest gigantyczny punkt zwrotny. Jeśli teraz państwo słyszą w moim głosie uśmiech, to jest to uśmiech, który przyszedł do mnie po latach. Bo wtedy byłem przerażony”.

Agnieszka Glińska, reżyserka i aktorka: „Jak to jest – być sama ze sobą? I mieć jakiś taki wstrząsający komfort, że pomiędzy próbami mam czas, nie muszę nigdzie biec ani nic robić, ani pędzić na żadne zebranie do szkoły, ani gotować obiadu, ani nikogo wozić na żadne dodatkowe zajęcia…? Gdy mi się to pierwszy raz niedawno zdarzyło, to pomyślałam sobie, że tak pracują faceci”.

Jak radzić sobie w rzeczywistości dotkniętej pandemią i kryzysem klimatycznym oraz jak przepracować żałobę po świecie, który znika na naszych oczach? Gościnią drugiego odcinka podkastu „Conrad na fali” jest pisarka i reporterka Katarzyna Boni. Z autorką książek „Ganbare. Warsztaty umierania” i „Auroville. Miasto z marzeń” rozmawiają Aleksandra Wojtaszek i Michał Sowiński. Dyskusji patronuje indyjska pisarka i działaczka społeczna Arundhati Roy – bohaterka drugiego spotkania z cyklu „Natura przyszłości”.

Dlaczego niektóre późnośredniowieczne przedstawienia ukazują Marię Magdalenę jako porośniętą włosami na całym ciele? Czy w średniowieczu preferowano blondynki? Jakie było znaczenie rozpuszczonych włosów? Oraz czy kobiety wówczas się depilowały? Opowiada Magdalena Łanuszka.

Maciej Grzenkowicz, reporter: “Tycipaństwa i mikronacje możemy czytać jak książkę, oglądać jak film. One też uczą nas nowej perspektywy i zmuszają do zastanowienia: czym jest państwo? Czym jest wolność?”