Podkast Powszechny

Choć wydają się tak proste, jak mało co niosą moc znaczeń, skojarzeń i wspomnień. W naszej kuchni, domach – i w naszej kulturze. Teraz, gdy w większości domów trwa rytualne lepienie pierogów, porozmawiajmy o tym, jak mąka łączy się z wodą. I o tym, jak to łączy nas. O kluskach, pierogach, makaronie, o ich regionalnej rozmaitości i znaczeniach, które niosą, rozmawiają Paulina Nawrocka-Olejniczak, autorka podkastu „Zabawy jedzeniem” i książki o kluskach, Paweł Bravo, felietonista kulinarny „Tygodnika” i Michał Kuźmiński, dziennikarz, autor tekstu o historii pierogów w świątecznym „TP” i książki „Nauka w kuchni”

Już w starożytności lew był uznawany za króla zwierząt, oraz postrzegany jako zwierzę o symbolice solarnej, czyli powiązanej ze słońcem. Ponieważ według starożytnego kalendarza 25 grudnia wypadało przesilenie zimowe, uważano, że był to dzień „narodzin Słońca”. W IV wieku Kościół zdecydował o wyznaczeniu na ten właśnie dzień święta Bożego Narodzenia, które zastąpiło pogańskie obchody...

ODCINEK SPECJALNY: Ksiądz Adam Boniecki opowiada Katarzynie Kubisiowskiej o najlepszym prezencie, jaki dostał i o tym, jakie prezenty sam daje. O tym, jakie wspomnienia przywodzą mu na myśl Święta i dlaczego uważa je za zbyt bajkowe. Oraz o tym, na czym naprawdę polega tajemnica Bożego Narodzenia.

Anna Janko, poetka: „Gdy miałam 16 i z jękiem rozczarowania samą sobą zwróciłam się do mamy: »nie rozumiem tego wiersza!« (chodziło o »Dworzec« Szymborskiej), mama siadła ze mną wtedy i zdanie po zdaniu przetłumaczyła mi go z wierszowanego na ludzkie. To było olśnienie”.

Niezwykłe zjawiska fizyczne występujące podczas... pstrykania palcami. Tajemnicze zdarzenia 42 tysiące lat temu. I związki pomiędzy zwierzętami przeżuwającymi a pożarami na całym świecie. Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Prof. Małgorzata Omilanowska: „Pamiętam zebranie w Pałacu Kultury, na którym reprezentowałam swój instytut, a wszystkie inne były reprezentowane przez mężczyzn. Jeden z nich wskazuje na stolik obok, mówiąc: »O, herbata i kawa! Napiłbym się« – i patrzy na mnie. A ja na to: »Ja też bym się napiła« – i patrzę na niego. I wstał. Poszedł i przyniósł”.

Rafał “Rufus” Wierzbicki, podróżnik: “Nowoczesność jest dla mnie jak pączek. Obżeram się nim, smakuje mi, a jednocześnie się wkurzam. I czasami muszę od niej uciec, wyjechać na miesiąc w pustkę, odmówić sobie wszelkich wygód. Dlatego do Laponii nie zabrałem plastiku ani żadnej elektroniki. Wszystko miało być naturalne, miłe w dotyku, toporne w użyciu”.

Artyści Renesansu nie słynęli z cnotliwego stylu życia, a przy tym bardzo chętnie czerpali inspiracje z nieprzyzwoitych elementów kultury antycznej, a swoje bezpruderyjne dzieła tworzyli techniką umożliwiającą masowe kopiowanie. Jednocześnie Kościół tępił zbyt śmiałe artystyczne przedsięwzięcia. Jednak niektóre ocalały do dziś... [odcinek dla odbiorców dorosłych]

Dlaczego nienawistne hasła i nawiązujące do faszyzmu symbole wciąż trafiają na podatny grunt? Czy istnieje nacjonalizm „na sterydach” i nacjonalizm „codzienny”? Czy patrząc na manifestacje narodowców i Marsz Niepodległości – czegoś nie przegapiamy? W tym odcinku rozmawiamy z dr Agnieszką Pasieką, antropolożką i socjolożką.

Czy tylko nieszczęśliwe rodziny stanowią atrakcyjny literacko temat? A może to właśnie opowieści o szczęśliwych rodzinach mogłyby zmienić nasz sposób postrzegania relacji z najbliższymi? W szóstym odcinku cyklu „Conrad na fali” o rodzinie jako o jednym z najważniejszych tematów literatury rozmawiamy z prozaikiem i krytykiem literackim Maciejem Miłkowskim.

Mikołaj Łoziński, pisarz: „Moje doświadczenie było takie, że wszystko idzie w dobrą stronę: jak miałem 9 lat, skończył się komunizm, potem Polska weszła do NATO i UE. A za świadomego życia moich dzieci jest odwrotnie, choć są dopiero 10 lat na tym świecie: Brexit, Trump, w Polsce – wiadomo, a teraz jeszcze pandemia. Takie jest ich doświadczenie”.

Po co człowiekowi sen? Co pozostawiła po sobie woda na Marsie? I czy da się naukowo badać miłość od pierwszego wejrzenia? Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

„Widzę ludzi niezwiązanych z kościołem, którzy pomagają uchodźcom na polsko-białoruskiej granicy. I zastanawiam się: gdzie jest młodzież oazowa, KSM-y? Gdzie są ci, którzy mają walkę o wartości wpisaną w nazwę: Wojownicy Maryi, Rycerze Chrystusa? Gdzie jest wasze męstwo? – mówi ks. Piotr Żelazko, wikariusz patriarchalny dla katolików języka hebrajskiego w Izraelu. – Widzę ludzi, którym ta sytuacja odbiera resztki wiary w Kościół. Do licha, ruszcie na tę granicę i zróbcie coś!”. Czy w obliczu kryzysu migracyjnego i humanitarnego na polsko-białoruskiej granicy Kościół katolicki naprawdę nie może zrobić więcej? - pyta w tym odcinku „Opowieści z Izraela” Karolina Przewrocka-Aderet. Przygląda się też działaniom Kościoła w Izraelu: również dotkniętym kryzysem migracyjnym, a jednocześnie pozostającym w trwałym konflikcie, na którego granicach wybudowano mury i zasieki.

Marek Szymaniak, reporter: „Warszawa osiągnęła około 160% średniej unijnej, jeśli chodzi o wskaźnik bogactwa. W tym samym czasie Mazowsze ma ledwo ponad 60%, a są województwa, które dopiero niedawno przekroczyły 50%. Opowieść o polskim sukcesie nie wszędzie wybrzmiała tak samo. Polskie małe miasta są w niej drugą stroną medalu”.

Morawy to kraina historyczna zajmująca wschodnią i południową część dzisiejszej Republiki Czeskiej. W XII wieku Znojmo na południowych Morawach było siedzibą księcia z dynastii Przemyślidów – Konrad II Znojemski, z okazji swojego ślubu z Marią Serbską w 1134 roku ufundował malowidła w rotundzie, które zachowały się do dziś, a które przedstawiają m.in. władców z dynastii Przemyślidów. Tymczasem ich córka Helena została żoną Piasta – księcia Kazimierza Sprawiedliwego – i za jej czasów na dworze w Wiślicy prawdopodobnie powstał nasz rodzimy romans rycerski, czyli „Historia o Walgierzu i Helgundzie” zawierająca śmiałe motywy erotyczne.

W świetle diagnoz wielu filozofek i filozofów, nie ma już miejsca na naiwną wiarę w naprawę świata, przywrócenie mu dawnej, przyjaznej człowiekowi formy. Jakie konsekwencje filozoficzne, społeczne i polityczne wiążą się ze zmierzchem epoki człowieka? Opowiada dr Michał Pospiszyl, filozof i socjolog.

Wioletta Grzegorzewska, pisarka: „Schronisko jest obozem przejściowym dla prześladowanych – doświadczających ukrytej, silnej przemocy psychicznej i fizycznej. A że tutaj rotacja kobiet jest duża, to nasłuchałam się, zobaczyłam coś, czego nie widać na pierwszy rzut oka, jak patrzysz na ładne osiedle. Tutaj może trafić każdy – czy jesteś pisarką, jak ja, czy byłą dyrektorką czy np., jak moja szefowa, adwokatką. Ona przez 20 lat walczyła z przemocą domową, aż przyszła tu w nocy z dzieckiem.

Bartosz Rumieńczyk, reporter: "Unia Europejska od 2016 roku nie zmieniła swojej polityki migracyjnej. Stoimy w miejscu. Zamiast pracować nad nowymi rozwiązaniami, tworzyć lepsze procedury, dyskutować o systemie relokacji i otwarciu legalnych kanałów migracji, my nadal spieramy się o to kto jest uchodźcą i jakie zdjęcia miał w telefonie. Absurd".

Urządzenie, które pozwala 70-latkowi przemieszczać się jak 20-latek, analiza skośności chińskich dachów, kryształy elektronowe i życie oraz śmierć pewnego mamuta. Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

400 lat temu pod Chocimiem połączone siły polskie i kozackie udowodniły, że Imperium Osmańskie da się powstrzymać. O tym tryumfie mówiono na wszystkich dworach Europy. Mogło się też wtedy wydawać, że to krok bliżej do Rzeczypospolitej Trojga Narodów. Czy historia musiała się potoczyć inaczej? A także – jak walczyła husaria, ile wiemy o Kozakach i co oznaczało „przedmurze chrześcijaństwa”?