Het Spoor Terug

De ketel van Obelix bestaat echt. Hij heet officieel: de Ketel van Gundestrup. Op z’n vroegst is de ketel zo’n 150 jaar voor Christus gemaakt. En het wonderbaarlijke is: op de ketel staat een rijtje mannen afgebeeld voor een ketel. Ze worden erin ondergedompeld door een Godin en komen er onoverwinnelijk uit. Het bracht tekenaar Uderzo op het idee voor zijn ketel.Mathijs Deen verdiepte zich in de ketel en tekende zijn veelbewogen geschiedenis op in de documentaire ‘De ketel van Obelix’.

In 1960 kwamen de eerste Italiaanse gastarbeiders in het in zichzelf gekeerde Oldenzaal aan. Het was alsof de jongemannen van een andere planeet kwamen. De autochtone Oldenzaalers konden maar moeilijk wennen aan de spaghetti-jongens. Jacqueline Maris blikt in 'Het Spoor Terug' terug op de misverstanden tussen boerenkool- en pizzamensen en maakte de documentaire 'Van spaghettivreters en Twentse boeren.'

In Nederland is er een groeiende groep mensen die vraagt om een herdefiniëring van ons VOC-verleden. Maar in de voormalig Nederlandse kolonie Sri Lanka wordt daar anders tegenaan gekeken. De letters VOC staan daar voor een sterk merk. Laura Stek gaat op zoek naar de zogenaamde Dutch Burghers - afstammelingen van VOC'ers - om te ontdekken hoe zij er tegenover staan. Ze kwam onder andere terecht in een VOC-bejaardentehuis, uitsluitend bedoeld voor Burgher-dames. Ceylon-kenner Lodewijk Wagenaar, die zijn nieuwste boek Kaneel en Olifanten op de Dutch Burger Union presenteerde, geeft context en uitleg.

Honderd jaar geleden kwam er met de Russische Revolutie een eind aan meer dan drie eeuwen absolute macht van de Russische Romanov-dynastie. Dit wordt herdacht met een tentoonstelling in de Hermitage in Amsterdam en met een tweeluik in Het spoor terug. Michal Citroen maakte met de Hermitage een reis langs Moskou, Jekaterinenburg en St. Petersburg op onderzoek naar resten van en de hernieuwde belangstelling in het huidige Rusland voor de laatste familie Romanov, tsaar Nicolaas II, zijn vrouw, vier dochters en een dertienjarige erfgenaam. Het inmiddels heilig verklaarde gezin werd in juli 1918 in Jekaterinenburg door de Bolsjewieken geëxecuteerd.

Honderd jaar geleden kwam er met de Russische revolutie een eind aan meer dan drie eeuwen overheersing van de Romanovs. De dynastie viel, de tsaristische familie werd vermoord, en Rusland kreeg een nieuwe, nu rode dictator. De drie eeuwen Romanovs worden herdacht met een tentoonstelling in de Hermitage, en met een tweeluik in Het Spoor Terug. Michal Citroen maakte een reis langs Moskou, Jekaterinenburg en Sint Petersburg en ging op zoek naar de resten van en de herinnering aan de Romanovs.Zondag het eerste deel van ‘de Romanovs’.

Aankomende 27 januari is het precies vijftig jaar geleden dat de bemanning van Apollo 1 omkwam bij een brand in hun capsule. Een rampzalig begin van het ruimtevaartprogramma dat later heel Nederland uit zijn slaap zou houden met urenlang televisiekijken.Hoe kijken de tv- en radiomakers uit die tijd terug op die periode en wat was volgens hen de achterliggende reden voor het enorme succes van Apollo in de polder. Mathijs Deen maakte er een reportage over in 2007 die we nu heruitzenden, tweede en laatste deel.

Aankomende 27 januari is het precies vijftig jaar geleden dat de bemanning van Apollo 1 omkwam bij een brand in hun capsule. Een rampzalig begin van het ruimtevaartprogramma dat later heel Nederland uit zijn slaap zou houden met uren televisie kijken. Hoe kijken de tv- en radiomakers uit die tijd terug op die periode en wat was volgens hen de achterliggende reden voor het enorme succes van Apollo in de polder. Mathijs Deen maakte er een docu over in 2007 die we nu heruitzenden. Vandaag deel 1 van 2

Het mannetje van de radio, Een radioportret van Donald de Marcas. Hij is in 1933 geboren. Als ondergedoken joods jochie verblijft hij tijdens de Tweede Wereldoorlog op verschillende adressen, zonder zijn ouders. Studeert na de oorlog Nederlands maar maakt de opleiding niet af. Is vrijwel vanaf het begin lid van AVRO’s Minjon (Miniatuur Jeugd Omroep Nederland). Treedt in 1957 toe tot de hoorspelkern, speelt honderden rollen, wordt freelancer, trouwt met zangeres en kunstenares Sonja Bernd’t, zingt bij Studio Laren en wordt nieuwslezer van het ANP. Samenstelling: Gerard Leenders

Veertig jaar geleden, in 1976, verscheen het boek De schaamte voorbij van Anja Meulenbelt. Meer dan een half miljoen exemplaren zijn er van deze feministische klassieker verkocht. Zelf zegt Meulenbelt dat ze nooit had voorzien dat het boek zo’n ophef zou geven. En bovenal, zoveel levens zou beïnvloeden. OVT gaat op zoek naar de opwinding van veertig jaar terug en onderzoekt de draagwijdte van deze ‘Bijbel van het feminisme’.Julie Blussé en Michal Citroen maakten een documentaire over deze Bijbel van het feminisme.

Eeuwenlang was Deshima het Japanse venstertje op de wereld, en omgekeerd was het eiland het wereldvenstertje op Japan voor het Westen. En dat was allemaal te danken aan de VOC. In Japan leert ieder kind nog altijd over de VOC en de Hollandse handelspost in Deshima.Marten Minkema toog naar het eiland en maakte een documentaire-tweeluik. Deze zondag deel twee van Terug naar Deshima.

Eeuwenlang was Deshima het Japanse venstertje op het Westen, en omgekeerd was het eiland voor het Westen het venstertje op Japan. En dat was allemaal te danken aan de VOC. In Japan leert ieder kind nog altijd over de VOC en de Hollandse handelspost in Deshima. Marten Minkema toog naar het eiland en maakte een documentaire-tweeluik. Deze zondag deel één van ‘Terug naar Deshima’.

De Kanaaleilanden Jersey, Guernsey, Alderney en Sark hadden de pech tot Duits modelbezettingsgebied bevorderd te worden. Ze waren zogezegd een vooruitgeschoven post van de Atlantikwall. Allerhande verdedigingswerken herinneren er tot op vandaag de dag aan de goede oude slechte tijd van ’40-’45.Gerard Leenders trok naar de eilanden en maakte een documentaire over de modelbezetting.

Een katholiek met een protestant samen in één bed, samen aan één eettafel en samen aan één bidstoel. Dat kon niet. ‘Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen’, was heel lang het gezegde. Gelovigen leefden ernaar en dwongen elkaar ernaar te leven. Vanzelfsprekend met hulp van pastoor, dominee en familie. Maar gelovigen werden ook verliefd op andersgelovigen, en van het een kwam het ander.Documentairemaakster Michael Citroen ging op zoek naar slachtoffers, betrokkenen en nabestaanden van dit eens niet kapot te krijgen dogma. Zondag het tweede deel van een tweeluik.

Een katholiek met een protestant samen in één bed, samen aan één eettafel en samen aan één bidstoel. Dat kon niet. ‘Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen’, was heel lang het gezegde. Gelovigen leefden ernaar en dwongen elkaar ernaar te leven. Vanzelfsprekend met hulp van pastoor, dominee en familie. Maar gelovigen werden ook verliefd op andersgelovigen, en van het een kwam het ander.Documentairemaakster Michal Citroen ging op zoek naar slachtoffers, betrokkenen en nabestaanden van dit eens niet kapot te krijgen dogma. Zondag het eerste deel van een tweeluik.

Het is een bizar gezicht: een degelijk Beiers huis met après-ski-allure midden in het Tanzaniaanse oerwoud. In natuurpark Amani in noordoost Tanzania barst het er van. Het is de tastbare nalatenschap van de Duitse kolonisten, die tot na de Eerste Wereldoorlog een groot plantage-imperium hadden opgebouwd. Het Duitse verleden werkt tot op heden door bij de lokale bevolking. Het heersende idee is dat ze na hun vertrek in 1918 alle bezittingen hebben begraven - en dat ze nog steeds ergens moeten liggen. Verschillende groepen gravers zoeken al jaren naar de mythische Duitse schatten. In Het spoor terug gaat Laura Stek samen met antropoloog Rene Gerrets op zoek naar de schatten, geesten, wondermiddelen en de gravers.

We kennen allemaal de gladiator uit de film The Gladiator. Onoverwinnelijk, rechtschapen en eerlijk. In werkelijkheid waren de gladiatoren vaak overwonnen barbaren die alles probeerden om in leven te blijven, tot aan het doden van de tegenstander toe. De Britse historicus Michael Grant plaatst de Romeinse amfitheaters zelfs op één lijn met de vernietigingskampen van de nazi’s. Waren de gladiatoren nou helden of slachtoffers?Paul van der Gaag ging naar Campanië en Rome en reconstrueerde voor Het Spoor Terug een harde werkelijkheid van bloed en geweld.

Als begin twintigste eeuw wordt besloten om in Nederlands-Indië een ethische politiek te gaan voeren, hoort daar expansie bij, dus onder meer het oprollen van een handjevol onafhankelijke koninkrijkjes in het zuiden van Bali. Op 20 september komt het Nederlandse leger op Bali tegenover honderden met kris en speer gewapende Balinezen te staan. Een bloedbad is het gevolg.Gerard Leenders maakte voor Het Spoor Terug een documentaire over de gebeurtenissen.

In de jaren ´70 werd de cellist Dimitri Ferschtman door het Sovjet-ministerie voor een ultimatum gesteld: afstand doen van zijn muzikale rolmodel, of het land verlaten. Ferschtman koos het tweede. Met zijn vrouw kijkt de cellist terug op de Sovjet-gekte, Rusland, zijn leven en zijn vlucht. Dat alles in een documentaire van Pieter-Bas van Wiechen en Sophie van Leeuwen.

Het Hongaarse dorp Szigetvar is in alle staten. Op 6 september arriveert een Turkse delegatie met prominente Ottomaanse nazaten om hun grote vondst te bewonderen: het graf van Suleyman de Prachtlievende. Het is de sultan waar Erdogan zich het liefste mee associeert. In de 46 jaar dat Suleyman op de troon zat breidde hij zijn rijk flink uit met veroveringen op de Balkan, in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Er is eindeloos lang gezocht naar de tombe en begin dit jaar kwam er eindelijk een doorbraak: in de achtertuin van een tandeloze wijnboer ontdekte een team van Hongaarse archeologen een berg stenen die duidde op Suleyman's laatste rustplaats. Wat betekent dat voor de regio? En hoe interessant is dit voor Turkije? Laura Stek bezocht schrijver Jaap Scholten in zijn Hongaarse huis vlakbij de opgraving. Samen reisden ze naar het graf en spraken ze met de vinder en zijn team over de 'de grootste Hongaarse vondst tot nu.'

10 april 1815 ontplofte in Indonesië de vulkaan Tambora. Een enorme aswolk werd 40 kilometer hoog de lucht ingeslingerd waar het stof zich als een lichte sluier over de hele aardbol verspreidde. De winter was streng en het jaar 1816 staat bekend als "het jaar zonder zomer". Oogsten mislukten, ongekende hoeveelheden regen daalden op de aarde neer. Zowel in China als delen van Europa heerste honger. Deze zomer vol onweer en rampspoed gaf ons het boek Frankenstein, de voorloper van de fiets, en dagboeken vol met nauwgezette meteorologische metingen. Mathijs Deen maakte een documentaire over "De zomer die niet doorging".